ಹಿಂಗಿದುದು ಭಯ ಕಂಠದ ಸುಸ
ರ್ವಾಂಗದಲಿ ಪಸರಿಸಿತು ಕಾಳೆಗ
ದಂಘವಣೆ ಹೊಗರೇರಿದುದು ವಿಕ್ರಮ ಛಡಾಳಿಸಿತು
ಹೊಂಗಿದರು ಹೊಂಪುಳಿಯ ಪುಳಕದ
ಮುಂಗುಡಿಯ ರೊಮಾಂಚನದ ರಣ
ರಂಗ ಧೀರರು ತರುಬಿ ನಿಮ್ದರು ಮತ್ತೆ ಕಾಳೆಗವ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೧೫ ಸಂಧಿ, ೪೧ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಪಾಂಡವ ಸೈನ್ಯದ ಭೀತಿ ಮಾಯವಾಗಿ, ಯುದ್ಧಾತುರಕೆ ಸೈನ್ಯದ ಸರ್ವಾಂಗಗಳಲ್ಲೂ ಬಂದು ಸೇರಿತು. ಅವರ ಪರಾಕ್ರಮ ಅಧಿಕವಾಯಿತು. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಉತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ರೋಮಾಂಚನಗೊಂಡರು. ವಿರೋಧಿಗಳನ್ನು ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಯುದ್ಧಕ್ಕಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಅರ್ಥ:
ಹಿಂಗು: ಬತ್ತುಹೋಗು, ಕಡಿಮೆಯಾಗು; ಭಯ: ಅಂಜಿಕೆ; ಕಂಠ: ಕೊರಳು, ಧ್ವನಿ; ಸರ್ವಾಂಗ: ಎಲ್ಲಾ ಅಂಗಗಳು; ಪಸರಿಸು: ಹರಡು; ಕಾಳೆಗ: ಯುದ್ಧ; ಅಂಘವಣೆ: ರೀತಿ, ಬಯಕೆ; ಹೊಗರು: ಕಾಂತಿ, ಪ್ರಕಾಶ; ಏರು: ಹೆಚ್ಚಾಗು; ವಿಕ್ರಮ: ಪರಾಕ್ರಮ, ಶೌರ್ಯ; ಛಡಾಳಿಸು: ಹೆಚ್ಚಾಗು, ಅಧಿಕವಾಗು; ಹೊಂಗು: ಉತ್ಸಾಹ, ಹುರುಪು; ಹೊಂಪುಳಿ: ಹೆಚ್ಚಳ, ಆಧಿಕ್ಯ; ಪುಳಕ: ರೋಮಾಂಚನ; ಮುಂಗುಡಿ: ಮುಂದಿನ ತುದಿ, ಅಗ್ರಭಾಗ; ರಣರಂಗ: ಯುದ್ಧ; ಧೀರ: ಶೂರ; ತರುಬು: ತಡೆ, ನಿಲ್ಲಿಸು; ನಿಂದು: ನಿಲ್ಲು; ಕಾಳೆಗ: ಯುದ್ಧ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಹಿಂಗಿದುದು +ಭಯ +ಕಂಠದ+ ಸುಸ
ರ್ವಾಂಗದಲಿ +ಪಸರಿಸಿತು+ ಕಾಳೆಗದ್
ಅಂಘವಣೆ +ಹೊಗರ್+ಏರಿದುದು +ವಿಕ್ರಮ +ಛಡಾಳಿಸಿತು
ಹೊಂಗಿದರು +ಹೊಂಪುಳಿಯ +ಪುಳಕದ
ಮುಂಗುಡಿಯ +ರೋಮಾಂಚನದ +ರಣ
ರಂಗ +ಧೀರರು +ತರುಬಿ + ನಿಂದರು+ ಮತ್ತೆ +ಕಾಳೆಗವ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಪುಳಕ, ರೋಮಾಂಚನ – ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದ
(೨) ಪಾಂಡವರ ಸಿದ್ಧತೆ – ಹಿಂಗಿದುದು ಭಯ ಕಂಠದ ಸುಸರ್ವಾಂಗದಲಿ ಪಸರಿಸಿತು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 