ಅರಸ ಕೇಳ್ ಆಶ್ಚರ್ಯವನು ತಾ
ವರೆಯ ಮಿತ್ರನ ಕರಗಿ ಕರುವಿನೊ
ಳೆರೆದರೆಂದೆನೆ ಥಳಥಳಿಸಿ ತೊಳಗುವ ತನುಚ್ಛವಿಯ
ಕುರುಳುದಲೆ ನಿಟ್ಟೆಸಳುಗಂಗಳ
ಚರಣಕರ ಪಲ್ಲವದ ಕೆಂಪಿನ
ವರಕುಮಾರನ ಕಂಡು ಬೆರಗಿನೊಳಿರ್ದಳಾ ಕುಂತಿ (ಆದಿ ಪರ್ವ, ೩ ಸಂಧಿ, ೨೦ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಜನಮೇಜಯ ರಾಜ, ಆಗ ನಡೆದ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಘಟನೆಯನ್ನು ಕೇಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಕರಗಿಸಿ ಈ ಮಗುವಿನಲ್ಲಿ ಕೂಡಿಸಿದೆಯೋ ಎನ್ನುವಂತೆ ಥಳಥಳಿಸುವ ದೇಹಕಾಂತಿ, ಗುಂಗುರು ಕೂದಲಿನ ತಲೆ, ವಿಶಾಲವಾದ ಎಸಳು ಕಣ್ಣುಗಳು, ಎಳೆಯ ಕೆಂಪಾದ ಚಿಗುರಿನಂತಿರುವ ಕೈಕಾಲುಗಳುಳ್ಳ ಉತ್ತಮ ಶಿಶುವನ್ನು ಕಂಡು ಕುಂತಿಯು ಬೆರಗಾದಳು.
ಅರ್ಥ:
ಅರಸ: ರಾಜ; ಕೇಳು: ಆಲಿಸು; ಆಶ್ಚರ್ಯ: ಕುತೂಹಲ; ಕರಗು: ಮಾಯವಾಗು, ನೀರಾಗಿಸು; ಕರು: ಚಿಕ್ಕದ್ದು; ಎರೆದ: ಎರಕ ಹೊಯ್ದ; ಥಳಥಳ: ಪ್ರಕಾಶ; ತೊಳಗು: ಕಾಂತಿ, ಪ್ರಕಾಶ; ತನು: ದೇಹ; ಚ್ಛವಿ: ಕಾಂತಿ; ಕುರುಳು: ಗುಂಗುರು; ತಲೆ: ಶಿರ; ಎಸಳು: ವಿಭಾಗ, ಕವಲು; ಕಂಗಳು: ಕಣ್ಣು; ಚರಣ: ಪಾದ; ಕರ: ಕೈ; ಪಲ್ಲವ: ಚಿಗುರು; ಕೆಂಪು: ರಕ್ತವರ್ಣ; ವರ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಕುಮಾರ: ಮಗ; ಕಂಡು: ನೋಡು; ಬೆರಗು: ಆಶ್ಚರ್ಯ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಅರಸ +ಕೇಳ್ +ಆಶ್ಚರ್ಯವನು +ತಾ
ವರೆಯ +ಮಿತ್ರನ+ ಕರಗಿ +ಕರುವಿನೊಳ್
ಎರೆದರೆಂದೆನೆ+ ಥಳಥಳಿಸಿ +ತೊಳಗುವ +ತನುಚ್ಛವಿಯ
ಕುರುಳು+ತಲೆ +ನಿಟ್ಟೆಸಳು+ಕಂಗಳ
ಚರಣ+ಕರ +ಪಲ್ಲವದ +ಕೆಂಪಿನ
ವರ+ಕುಮಾರನ+ ಕಂಡು +ಬೆರಗಿನೊಳ್+ಇರ್ದಳಾ +ಕುಂತಿ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಸೂರ್ಯನನ್ನು ತಾವರೆಯ ಮಿತ್ರ ಎಂದು ಕರೆದ ಪರಿ
(೨) ಮಗುವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವ ಪರಿ – ತಾವರೆಯ ಮಿತ್ರನ ಕರಗಿ ಕರುವಿನೊಳೆರೆದರೆಂದೆನೆ ಥಳಥಳಿಸಿ ತೊಳಗುವ ತನುಚ್ಛವಿಯ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 