ಯಂತ್ರಿ ಮಿಡಿದರೆ ಕಾದಿ ಬೀಳ್ವವು
ಯಂತ್ರಮಯ ಹಾಹೆಗಳು ವಧೆಯಾ
ಯಂತ್ರಿಗೋ ಹಾಹೆಗಳಿಗೋ ಹೇಳಾರ ನೆಮ್ಮುವದು
ಯಂತ್ರಿ ಕೃಷ್ಣನು ನಾವು ನೀವೀ
ತಂತ್ರವಖಿಲ ಚರಾಚರಂಗಳು
ಯಂತ್ರರೂಪುಗಳೆಲ್ಲ ಕಾರಣವಿಲ್ಲ ನಿನಗೆಂದ (ಭೀಷ್ಮ ಪರ್ವ, ೭ ಸಂಧಿ, ೩೧ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಗೊಂಬೆಯಾಟದಲ್ಲಿ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಹಿಡಿದವನು ಆಡಿಸಿದರೆ ಗೊಂಬೆಗಳು ಕಾದಾಡಿ ಸತ್ತು ಬೀಳುತ್ತವೆ. ವಧೆಯ ಪಾಪ ಗೊಂಬೆಗೆ ಬರುತ್ತದೆಯೋ ಸೂತ್ರಧಾರನಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆಯೋ? ನಾವು ನೀವು ಸಮಸ್ತ ಸಚರಾಚರಗಳು ಎಲ್ಲವೂ ಯಂತ್ರದ ಗೊಂಬೆಗಳು ಕೃಷ್ಣನು ಈ ಯಂತ್ರವನ್ನಾಡಿಸುವ ಸೂತ್ರಧಾರ. ಆದುದರಿಂದ ಕೊಲ್ಲುವುದು ಸಾಯುವುದು ನಿನಗೆ ಸೇರಿದ್ದಲ್ಲ.
ಅರ್ಥ:
ಯಂತ್ರ: ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸಾಧನ, ಉಪಕರಣ; ಮಿಡಿ: ಕಸುಗಾಯಿ, ಸಣ್ಣ; ಕಾದು: ಹೋರಾಡು; ಬೀಳು: ಕುಸಿ; ಹಾಹೆ: ಗೊಂಬೆ, ಪುತ್ತಳಿ; ವಧೆ: ಕೊಲ್ಲು; ನೆಮ್ಮು: ಅವಲಂಬನ; ಯಂತ್ರಿ: ಗೊಂಬೆಯನ್ನು ಆಡಿಸುವವ; ತಂತ್ರ: ದಾರ, ನೂಲು; ಚರಾಚರ: ಜಂಗಮ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾವರ ವಸ್ತುಗಳು; ರೂಪ: ಆಕಾರ; ಕಾರಣ: ನಿಮಿತ್ತ, ಹೇತು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಯಂತ್ರಿ +ಮಿಡಿದರೆ +ಕಾದಿ +ಬೀಳ್ವವು
ಯಂತ್ರಮಯ +ಹಾಹೆಗಳು +ವಧೆಯಾ
ಯಂತ್ರಿಗೋ +ಹಾಹೆಗಳಿಗೋ+ ಹೇಳ್+ಆರ+ ನೆಮ್ಮುವದು
ಯಂತ್ರಿ +ಕೃಷ್ಣನು +ನಾವು +ನೀವ್+ಈ+
ತಂತ್ರವ್+ಅಖಿಲ+ ಚರಾಚರಂಗಳು
ಯಂತ್ರರೂಪುಗಳೆಲ್ಲ+ ಕಾರಣವಿಲ್ಲ+ ನಿನಗೆಂದ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಯಂತ್ರ, ತಂತ್ರ – ಪ್ರಾಸ ಪದಗಳು
(೨) ಕೃಷ್ಣನೇ ಸೂತ್ರಧಾರಿ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಪರಿ – ಯಂತ್ರಿ ಕೃಷ್ಣನು ನಾವು ನೀವೀ ತಂತ್ರವಖಿಲ ಚರಾಚರಂಗಳು ಯಂತ್ರರೂಪುಗಳೆಲ್ಲ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 