ಬಸಿವ ರಕುತದಡಾಯುಧದ ನೆಣ
ವಸೆಯತೊಂಗಲುಗರುಳ ಬಂಧದ
ವಸನ ಕೈಮೈಗಳ ಕಠೋರಭ್ರುಕುಟಿ ಭೀಷಣದ
ಮುಸುಡ ಹೊಗರಿನ ದಂತದಂಶಿತ
ದಶನವಾಸದ ವೈರಿಹಿಂಸಾ
ವ್ಯಸನ ವೀರಾವೇಶಿ ಬಂದನು ಕೃಪನ ಸಮ್ಮುಖಕೆ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೯ ಸಂಧಿ, ೪೩ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಖಡ್ಗದಿಮ್ದ ರಕ್ತ ಬಸಿಯುತ್ತಿರಲು, ನೆಣ ವಸೆ ಕರುಳ ತುಂಡುಗಳು ಅಂಟಿದ ಬಟ್ಟೆ, ಕೈ, ಮೈಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ ಕಠೋರವಾದ ಭಯಂಕರವಾದ ಹುಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಗಂಟಿಟ್ಟು ಮುಖವು ಕಠೋರವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿರಲು, ಹಲ್ಲಿನಿಂದ ತುಟಿಯನ್ನು ಕಚ್ಚಿ, ವೈರಿ ಸಂಹಾರ ವ್ಯಸನಿಯಾದ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನು ಕೃಪನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದನು.
ಅರ್ಥ:
ಬಸಿ: ಒಸರು, ಸ್ರವಿಸು; ರಕುತ: ನೆತ್ತರು; ಆಯುಧ: ಶಸ್ತ್ರ; ನೆಣ: ಕೊಬ್ಬು, ಮೇದಸ್ಸು; ತೊಂಗಲು: ಗೊಂಚಲು, ಗೊಂಡೆ; ಕರುಳು: ಪಚನಾಂಗ; ಬಂಧ: ಕಟ್ಟು, ಬಂಧನ; ವಸನ: ದೇಹ, ವಾಸಿಸುವಿಕೆ, ನೆಲಸುವಿಕೆ; ಕೈ: ಹಸ್ತ; ಮೈ: ದೇಹ; ಕಠೋರ: ಭಯಂಕರ; ಭುಕುಟಿ: ಹುಬ್ಬು; ಭೀಷಣ: ಭಯಂಕರವಾದ; ಮುಸುಡು: ಮುಖ; ಹೊಗರು: ಕಾಂತಿ, ಪ್ರಕಾಶ; ದಂತ: ಹಲ್ಲು; ದಂಶ: ಕಚ್ಚುವುದು; ದಶನ: ಹಲ್ಲು, ದಂತ; ವ್ಯಸನ: ಗೀಳು, ಚಟ; ವೀರಾವೇಶ: ರೋಷ; ಬಂದನು: ಆಗಮಿಸು; ಸಮ್ಮುಖ: ಎದುರು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಬಸಿವ +ರಕುತದ್+ಅಡಾಯುಧದ +ನೆಣ
ವಸೆಯ+ತೊಂಗಲು+ಕರುಳ +ಬಂಧದ
ವಸನ +ಕೈ+ಮೈಗಳ +ಕಠೋರ+ಭ್ರುಕುಟಿ +ಭೀಷಣದ
ಮುಸುಡ+ ಹೊಗರಿನ +ದಂತ+ದಂಶಿತ
ದಶನವಾಸದ +ವೈರಿ+ಹಿಂಸಾ
ವ್ಯಸನ+ ವೀರಾವೇಶಿ+ ಬಂದನು +ಕೃಪನ +ಸಮ್ಮುಖಕೆ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವ ಪರಿ – ದಂತದಂಶಿತದಶನವಾಸದ ವೈರಿಹಿಂಸಾವ್ಯಸನ ವೀರಾವೇಶಿ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 