ಹೊಕ್ಕ ಸುಭಟರು ಮರಳದಿರಿ ಖಳ
ಸಿಕ್ಕಿದನು ಸಿಕ್ಕಿದನು ಚಲಿಸುವ
ಚುಕ್ಕಿಗರ ಹೊಯ್ ಬೀಳಗುತ್ತೆನುತರಸನುಬ್ಬರಿಸೆ
ಹೊಕ್ಕು ತಿವಿದರು ನೀಡಿ ಹರಿಗೆಯ
ನಿಕ್ಕಿ ನಿಂದರು ತಮತಮಗೆ ಮೇ
ಲಿಕ್ಕಿದರು ತೆರೆ ಮುರಿಯೆ ಬಳಿದೆರೆ ಮಸಗಿ ಕವಿವಂತೆ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೧೬ ಸಂಧಿ, ೪ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ದುರ್ಯೋಧನನು, ಮುಂದೆ ನುಗ್ಗಿದ ಯೋಧರು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಬೇಡಿರಿ ರಾಕ್ಷಸನು ಸಿಕ್ಕೇಬಿಟ್ಟ ಸಿಕ್ಕೇಬಿಟ್ಟ, ಹೆದರುವ ಚುಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ನೀವೇ ಹೊಡೆದು ಕೆಡವಿರಿ, ಎಂದು ಗರ್ಜಿಸಲು, ಸೈನಿಕರು ಹೊಕ್ಕು ಘಟೋತ್ಕಚನನ್ನು ತಿವಿದರು. ಅವನ ಹೊಡೆತಗಳನ್ನು ಗುರಾಣಿಗಳಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಒಂದು ತೆರೆಯ ಹಿಂದೆ ಮತ್ತೊಂದು ತರೆ ಮೇಲೆ ಬಂದಮ್ತೆ ಘಟೋತ್ಕಚನ ಮೇಲೆ ನುಗ್ಗಿದರು.
ಅರ್ಥ:
ಹೊಕ್ಕು: ಸೇರು; ಭಟ: ಸೈನಿಕ; ಮರಳು: ಹಿಂದಿರುಗು; ಇರಿ: ಸೀಳು; ಖಳ: ದುಷ್ಟ; ಸಿಕ್ಕು: ತೊಡಕು; ಚಲಿಸು: ನಡೆ; ಚುಕ್ಕಿ: ಬಿಂದು, ಚಿಹ್ನೆ; ಹೊಯ್: ಹೊಡೆ; ಬೀಳು: ಕುಗ್ಗು; ಅರಸ: ರಾಜ; ಉಬ್ಬರಿಸು: ಜೋರು ಮಾಡು; ತಿವಿ: ಸೀಳು; ಹರಿಗೆ: ಚಿಲುಮೆ, ತಲೆಪೆರಿಗೆ; ನಿಂದು: ನಿಲ್ಲು; ತೆರೆ: ತೆಗೆ, ಬಿಚ್ಚು; ಮುರಿ: ಸೀಳು; ಬಳಿ: ಸಾರಿಸು, ಒರೆಸು; ಮಸಗು: ಹರಡು; ಕೆರಳು; ತಿಕ್ಕು; ಕವಿ: ಆವರಿಸು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಹೊಕ್ಕ +ಸುಭಟರು +ಮರಳದಿರಿ +ಖಳ
ಸಿಕ್ಕಿದನು +ಸಿಕ್ಕಿದನು +ಚಲಿಸುವ
ಚುಕ್ಕಿಗರ +ಹೊಯ್ +ಬೀಳಗುತ್ತೆನುತ್+ಅರಸನ್+ಉಬ್ಬರಿಸೆ
ಹೊಕ್ಕು +ತಿವಿದರು +ನೀಡಿ +ಹರಿಗೆಯನ್
ಇಕ್ಕಿ +ನಿಂದರು +ತಮತಮಗೆ +ಮೇ
ಲಿಕ್ಕಿದರು +ತೆರೆ +ಮುರಿಯೆ +ಬಳಿದೆರೆ +ಮಸಗಿ +ಕವಿವಂತೆ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಸಿಕ್ಕಿ, ಇಕ್ಕಿ, ಮೇಲಿಕ್ಕಿ, ಚುಕ್ಕಿ – ಪ್ರಾಸ ಪದಗಳು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 