ಪದ್ಯ ೩೬: ಹೋರಿಗಳು ಹೇಗೆ ಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು?

ಬೆಳೆವಿಣಿಲ ಮಿಡಿಗಲವ ಬಾಲದ
ನೆಲಕೆ ನಿಗುರುವ ಗಂಗೆದೊಗಲಿನ
ಹಲಗೆ ಬೆನ್ನಿನ ಸಿಡಿಲಮರಿಯೆನೆ ಮೆರೆವ ಹುಂಕೃತಿಯ
ಕೆಲವಿದಿರುಬರಲದ್ರಿಯದ್ರಿಯ
ಹಳಚುವಂತಿರೆ ಹರಿವ ಹಾರುವ
ಸಲಗನಳ್ಳಿರಿದಾಡುತಿದ್ದವು ಹಿಂಡು ಹಿಂಡಿನಲಿ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೮ ಸಂಧಿ, ೩೬ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಬೆಳೆದ ಡುಬ್ಬ ಅಲುಗಾಡುವ ಕತ್ತು, ಬಾಲ, ಜೋಲು ಬಿದ್ದ ಗಂಗೆದೊಗಲು, ಹಲಗೆ ಬೆನ್ನು, ಸಿಡಿಲಿನ ಮರಿಯೋ ಎನ್ನುವಂತಹ ಗುಟುರು, ಇದಿರು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಬಂದರೆ ಬೆಟ್ಟವು ಬೆಟ್ಟದೊಡನೆ ಹೋರುತ್ತಿದೆಯೋ ಎನ್ನುವಂತೆ ನುಗ್ಗುವ ಹಾರುವ ಗೂಳಿಗಳು ಹಿಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.

ಅರ್ಥ:
ಬೆಳೆವಿಣಿಲು:ಬೆಳೆದ ಡುಬ್ಬ; ಮಿಡಿ: ಕಿರಿದು; ಮಿಡಿಗಲ: ಎಳೆಯದಾದ ಗರಿಗೆದೊಗಲು; ಬಾಲ: ಪುಚ್ಛ; ನೆಲ: ಭೂಮಿ; ನಿಗುರು: ಹರಡು, ವ್ಯಾಪಿಸು; ಗಂಗೆ: ಕಂಠ, ಕೊರಳು; ತೊಗಲು: ಚರ್ಮ, ತ್ವಕ್ಕು; ಹಲಗೆ: ಪಲಗೆ, ಮರ; ಬೆನ್ನು: ಹಿಂಭಾಗ; ಸಿಡಿಲ: ಅಶನಿ, ಸೀಳು; ಮೆರೆ: ಹೊಳೆ, ಪ್ರಕಾಶಿಸು; ಹುಂಕೃತಿ: ಗರ್ಜನೆ; ಕೆಲವು: ಸ್ವಲ್ಪ; ಇದಿರು: ಎದುರು; ಅದ್ರಿ: ಬೆಟ್ಟ; ಹಳಚು: ತಾಗು, ಬಡಿ; ಹರಿವ: ಚಲಿಸುವ; ಹಾರುವ: ಎಗರುವ; ಸಲಗ: ಬಲಿಷ್ಠವಾದ ಹೋರಿ, ಗೂಳಿ; ಇರಿದಾಡು: ಹೊಡೆದಾಡು; ಹಿಂಡು: ಗುಂಪು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಬೆಳೆವಿಣಿಲ+ ಮಿಡಿಗಲವ+ ಬಾಲದ
ನೆಲಕೆ +ನಿಗುರುವ +ಗಂಗೆದೊಗಲಿನ
ಹಲಗೆ +ಬೆನ್ನಿನ +ಸಿಡಿಲ+ಮರಿಯೆನೆ+ ಮೆರೆವ+ ಹುಂಕೃತಿಯ
ಕೆಲವ್+ಇದಿರುಬರಲ್+ಅದ್ರಿ+ಅದ್ರಿಯ
ಹಳಚುವಂತಿರೆ+ ಹರಿವ+ ಹಾರುವ
ಸಲಗನಳ್+ಇರಿದಾಡುತಿದ್ದವು +ಹಿಂಡು +ಹಿಂಡಿನಲಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಸಿಡಿಲಮರಿಯೆನೆ ಮೆರೆವ ಹುಂಕೃತಿಯ; ಕೆಲವಿದಿರುಬರಲದ್ರಿಯದ್ರಿಯಹಳಚುವಂತಿರೆ ಹರಿವ ಹಾರುವಸಲಗನಳ್ಳಿರಿದಾಡುತಿದ್ದವು