ಗಗನದಲಿ ರಥ ಯೋಜನಾಂತಕೆ
ಚಿಗಿದು ಧರಣಿಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳಲು
ನಗುತ ಕರಣವ ಹಾಯ್ಕಿ ಮಂಡಿಯೊಳಿರ್ದನಾ ದ್ರೋಣ
ಜಗದೊಳಾವಭ್ಯಾಸಿಯೋ ತಾ
ಳಿಗೆಯ ತಲ್ಲಣದೊಳಗೆ ನೆಗಹಿನ
ಸುಗಮ ಸಾಹಸನರರೆ ಮಝ ಭಾಪೆಂದುದುಭಯ ಬಲ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೧೩ ಸಂಧಿ, ೧೪ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಭೀಮನು ಎಸೆದ ದ್ರೋಣನ ರಥವು ಒಮ್ದು ಯೋಜನದ ವರೆಗೆ ಹೋಗಿ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿತು. ದ್ರೋಣನು ಮಂಡಿ ಹಚ್ಚಿ ನಗುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿದ್ದನು. ಉಭಯ ಬಲದವರೂ ಅದಾವ ಅಭ್ಯಾಸದಿಮ್ದ ರಥವನ್ನೆತ್ತಿ ಎಸೆಯುವ ಸಾಹಸ ಬಂದಿತೋ, ಭೀಮ ಭಲೇ ಎಂದು ಹೊಗಳಿದರು.
ಅರ್ಥ:
ಗಗನ: ಬಾನು, ಆಗಸ; ರಥ: ಬಂಡಿ; ಯೋಜನ: ಅಂತ: ಕೊನೆ; ಚಿಗಿ: ಬೆರಳುಗಳಿಂದ ಚಿಮ್ಮಿಸು; ಧರಣಿ: ಭೂಮಿ; ಬೀಳು: ಕುಸಿ; ನಗು: ಹರ್ಷ; ಕರಣ: ಕೆಲಸ; ಹಾಯ್ಕು: ಧರಿಸು, ತೊಡು; ಮಂಡಿ: ಮೊಳಕಾಲು, ಜಾನು; ಜಗ: ಪ್ರಪಂಚ; ಅಭ್ಯಾಸ: ವ್ಯಾಸಂಗ; ತಾಳಿಗೆ: ಗಂಟಲು; ತಲ್ಲಣ: ಅಂಜಿಕೆ, ಭಯ; ನೆಗಹು: ಮೇಲೆತ್ತು; ಸುಗಮ: ನಿರಾಯಾಸ; ಸಾಹಸ: ಪರಾಕ್ರಮ; ಅರರೆ: ಅಬ್ಬಾ; ಮಝ: ಭಲೇ; ಉಭಯ: ಎರಡು; ಬಲ: ಸೈನ್ಯ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಗಗನದಲಿ +ರಥ +ಯೋಜನಾಂತಕೆ
ಚಿಗಿದು +ಧರಣಿಯ +ಮೇಲೆ +ಬೀಳಲು
ನಗುತ +ಕರಣವ +ಹಾಯ್ಕಿ +ಮಂಡಿಯೊಳ್+ಇರ್ದನಾ +ದ್ರೋಣ
ಜಗದೊಳಾವ್+ಅಭ್ಯಾಸಿಯೋ +ತಾ
ಳಿಗೆಯ +ತಲ್ಲಣದೊಳಗೆ +ನೆಗಹಿನ
ಸುಗಮ +ಸಾಹಸನ್+ಅರರೆ +ಮಝ +ಭಾಪೆಂದುದ್+ಉಭಯ +ಬಲ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧)ಭೀಮನನ್ನು ಹೊಗಳಿದ ಪರಿ – ಜಗದೊಳಾವಭ್ಯಾಸಿಯೋ ತಾಳಿಗೆಯ ತಲ್ಲಣದೊಳಗೆ ನೆಗಹಿನ
ಸುಗಮ ಸಾಹಸನರರೆ ಮಝ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 