ಅರಸ ಕೇಳೈ ಹತ್ತು ಸಾವಿರ
ಕರಿಘಟಾವಳಿಯೆಂಟು ಸಾವಿರ
ವರ ವರೂಥವು ರಾವುತರ ವಾಘೆಯಲಿ ಹಯ ಕೋಟಿ
ಬಿರುದಿನಗ್ಗದ ಭಟರ ಸಂಖ್ಯೆಯ
ನರಿಯೆ ನಿಂತಿದು ಘೋಷಯಾತ್ರೆಯ
ಪರುಠವಣೆಗೊದಗಿದ ಚತುರ್ಬಲವವನಿಪಾಲಕನ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೮ ಸಂಧಿ, ೩೧ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಕೌರವನ ಘೋಷಯಾತ್ರೆಗೆ ಹತ್ತುಸಾವಿರ ಆನೆಗಳು, ಎಂಟು ಸಾವಿರ ರಥಗಳು, ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲದಷ್ಟು ರಾವುತರು, ಎಣಿಕೆಯಿಲ್ಲದಷ್ಟು ಬಲಿಷ್ಠರಾದ ಕಾಲಾಳುಗಳು, ಸಿದ್ಧರಾಗಿ ಹೊರಟರು.
ಅರ್ಥ:
ಅರಸ: ರಾಜ; ಕೇಳು: ಆಲಿಸು; ಹತ್ತು: ದಶ; ಸಾವಿರ: ಸಹಸ್ರ; ಕರಿ: ಆನೆ; ಕರಿಘಟಾವಳಿ: ಆನೆಯ ಸಮೂಹ; ವರ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ವರೂಥ: ತೇರು, ರಥ; ರಾವುತ: ಅಶ್ವಾರೋಹಿ; ವಾಘೆ: ಲಗಾಮು; ಹಯ: ಕುದುರೆ; ಕೋಟಿ: ಅಸಂಖ್ಯತ; ಬಿರು: ಬಿರುಸಾದುದು; ಅಗ್ಗ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಭಟ: ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕಾದುವವನು, ಸೈನಿಕ; ಸಂಖ್ಯೆ:ಎಣಿಕೆ; ಅರಿ: ತಿಳಿ; ನಿಂತು: ನಿಲ್ಲು; ಘೋಷ: ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಶಬ್ದ; ಯಾತ್ರೆ: ಪ್ರಯಾಣ; ಪರುಠವ: ವಿಸ್ತಾರ, ಹರಹು; ಒದಗು: ಲಭ್ಯ, ದೊರೆತುದು; ಚತುರ್ಬಲ: ಆನೆ, ಕುದುರೆ, ರಥ ಮತ್ತು ಕಾಲಾಳು ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಸೈನ್ಯ; ಅವನಿಪಾಲಕ: ರಾಜ; ಅವನಿ: ಭೂಮಿ; ಪಾಲಕ: ರಕ್ಷಸುವ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಅರಸ+ ಕೇಳೈ +ಹತ್ತು +ಸಾವಿರ
ಕರಿಘಟಾವಳಿ+ಎಂಟು +ಸಾವಿರ
ವರ +ವರೂಥವು +ರಾವುತರ +ವಾಘೆಯಲಿ +ಹಯ +ಕೋಟಿ
ಬಿರುದಿನ್+ಅಗ್ಗದ +ಭಟರ +ಸಂಖ್ಯೆಯನ್
ಅರಿಯೆ+ನಿಂತಿದು +ಘೋಷಯಾತ್ರೆಯ
ಪರುಠವಣೆಗ್+ಒದಗಿದ +ಚತುರ್ಬಲವ್+ಅವನಿಪಾಲಕನ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಚತುರ್ಬಲ ಸೈನ್ಯದ ವಿಸ್ತಾರ – ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಕರಿಘಟಾವಳಿ, ಎಂಟು ಸಾವಿರ ವರ ವರೂಥವು ರಾವುತರ ವಾಘೆಯಲಿ ಹಯ ಕೋಟಿ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 