ಉಡಿದು ಬಿದ್ದವು ಸೂಡಗವು ಬಿಗು
ಹಡಗಿ ಕಳೆದವು ತೋಳ ಬಂದಿಗ
ಳೊಡನೊಡನೆ ಚೆಲ್ಲಿದವು ಮುತ್ತಿನ ಹಾರಚಯ ಹರಿದು
ಬಿಡುಮುಡಿಯ ಕಡುತಿಮಿರ ಕಾರಿದು
ದುಡುಗಣವನೆನೆ ಸೂಸಕದ ಮು
ತ್ತಡಿಸಿ ಸುರಿದವು ನೆಲಕೆ ನೃಪವನಿತಾಕದಂಬದಲಿ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೧೧ ಸಂಧಿ, ೧೯ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಆ ಸ್ತ್ರೀಯರು ಮುಡಿದ ಹೂಗಳು ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದವು. ತೋಳ ಬಂದಿಗಳು ಸಡಿಲಾಗಿ ಬಿದ್ದವು. ಮುತ್ತಿನ ಹಾರಗಳು ಹರಿದು, ಬೈತಲೆ ಬೊಟ್ಟು ಬಿದ್ದು, ಅದರ ಮಣಿಗಳು ರಾಣಿಯರ ಕೂದಲುಗಳ ಕತ್ತಲಿಂದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸುರಿದಂತೆ ಕಾಣಿಸಿತು.
ಅರ್ಥ:
ಉಡಿ: ಸೊಂಟ; ಸೂಡು: ಮುಡಿ, ಧರಿಸು; ಬಿಗು: ಗಟ್ಟಿ, ಭದ್ರ; ಹಡಗಿ: ಸಡಲಿಸಿ; ಕಳೆದು: ಬೀಳು, ನಿವಾರಣೆಯಾಗು; ತೋಳು: ಭುಜ; ಬಂದಿ: ತೋಳಿಗೆ ಧರಿಸುವ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಆಭರಣ, ವಂಕಿ; ಚೆಲ್ಲು: ಹರಡು; ಮುತ್ತು: ಬೆಲೆಬಾಳುವ ರತ್ನ; ಹಾರ: ಮಾಲೆ; ಚಯ: ಸಮೂಹ, ರಾಶಿ; ಹರಿ: ಕಡಿ, ಕತ್ತರಿಸು; ಬಿಡುಮುಡಿ: ಹರಡಿದ ಕೇಶ; ಕಡು: ತುಂಬ, ಬಹಳ; ತಿಮಿರ: ಕತ್ತಲೆ; ಕಾರು: ಚೆಲ್ಲು; ಉಡುಗಣ: ತಾರಾಗಣ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸಮೂಹ; ಸುರಿ: ಹರಡು; ನೆಲ: ಭೂಮಿ; ನೃಪ: ರಾಜ; ವನಿತಾ: ಹೆಂಗಸು; ನೃಪವನಿತಾ: ರಾಣಿ; ಕದಂಬ: ಗುಂಪು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಉಡಿದು +ಬಿದ್ದವು +ಸೂಡಗವು +ಬಿಗು
ಹಡಗಿ +ಕಳೆದವು +ತೋಳ +ಬಂದಿಗಳ್
ಒಡನೊಡನೆ +ಚೆಲ್ಲಿದವು +ಮುತ್ತಿನ+ ಹಾರಚಯ +ಹರಿದು
ಬಿಡುಮುಡಿಯ +ಕಡು+ತಿಮಿರ +ಕಾರಿದುದ್
ಉಡುಗಣವವ್+ಎನೆ +ಸೂಸಕದ +ಮುತ್ತ್
ಅಡಿಸಿ +ಸುರಿದವು +ನೆಲಕೆ +ನೃಪವನಿತಾ+ಕದಂಬದಲಿ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ರಾಣಿಯನ್ನು ನೃಪವನಿತ ಎಂದು ಕರೆದಿರುವುದು
(೨) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಬಿಡುಮುಡಿಯ ಕಡುತಿಮಿರ ಕಾರಿದು ದುಡುಗಣವನೆನೆ ಸೂಸಕದ ಮು
ತ್ತಡಿಸಿ ಸುರಿದವು ನೆಲಕೆ ನೃಪವನಿತಾಕದಂಬದಲಿ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 