ಮರಹಿನಲಿ ಮುಡುಹುವುದು ಧರ್ಮದ
ಹೊರಿಗೆಯಲ್ಲದು ನಿದ್ರೆಗೈದರ
ನಿರಿವುದೇನಿದು ಪಂಥವೇ ಪೌರಾಣಮಾರ್ಗದಲಿ
ಅರಿಯದಾರಂಭಿಸಿದೆವಿದರಲಿ
ಪರಿಸಮಾಪ್ತಿಯ ಕಂಡೆವಾದಡೆ
ನೆರೆ ಕೃತಾರ್ಥರು ವಿಘ್ನಶತವಡ್ಡೈಸದಿರವೆಂದ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೯ ಸಂಧಿ, ೧೧ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಎಚ್ಚರವಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಕೊಲ್ಲುವುದು ಧರ್ಮಮಾರ್ಗವಲ್ಲ. ನಿದ್ರಿಸುತ್ತಿರುವವರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಯಾವ ಸನಾತನ ಧರ್ಮ ಮಾರ್ಗ? ತಿಳಿಯದೆ ಕಾರ್ಯಾರಮ್ಭ ಮಾಡಿದ್ದೇವೆ, ನೂರಾರು ವಿಘ್ನಗಳು ಬಾರದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕೆಲಸ ಮುಗಿದರೆ ನಾವು ಕೃತಾರ್ಥರೇ ಸರಿ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.
ಅರ್ಥ:
ಮರಹು: ಮರವೆ, ವಿಸ್ಮೃತಿ, ಎಚ್ಚರವಿಲ್ಲದ ಸ್ಥಿತಿ; ಮುಡುಹು: ಕೊಲ್ಲು, ಸಾಯುವಂತೆ ಮಾಡು; ಧರ್ಮ: ಧಾರಣೆ ಮಾಡಿದುದು; ಹೊರಿಗೆ: ಭಾರ, ಹೊರೆ; ನಿದ್ರೆ: ಶಯನ; ಐದು: ಬಂದುಸೇರು; ಇರಿ: ಚುಚ್ಚು; ಪಂಥ: ಮಾರ್ಗ; ಪೌರಾಣ: ಹಿಂದೆ ನಡೆದ, ಪುರಾಣ; ಮಾರ್ಗ: ದಾರಿ; ಅರಿ: ತಿಳಿ; ಆರಂಭಿಸು: ಶುರುಮಾಡು; ಸಮಾಪ್ತಿ: ಕೊನೆ; ಕಂಡು: ನೋಡು; ನೆರೆ: ಗುಂಪು; ಕೃತಾರ್ಥ: ಧನ್ಯ; ವಿಘ್ನ: ತೊಡಕು; ಶತ: ನುರು; ಅಡ್ಡೈಸು: ಮಧ್ಯ ಬರುವುದು, ಅಡ್ಡಪಡಿಸು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಮರಹಿನಲಿ +ಮುಡುಹುವುದು +ಧರ್ಮದ
ಹೊರಿಗೆಯಲ್ಲದು+ ನಿದ್ರೆಗ್+ಐದರನ್
ಇರಿವುದೇನ್+ಇದು +ಪಂಥವೇ +ಪೌರಾಣ+ಮಾರ್ಗದಲಿ
ಅರಿಯದ್+ಆರಂಭಿಸಿದೆವ್+ಇದರಲಿ
ಪರಿಸಮಾಪ್ತಿಯ+ ಕಂಡೆವಾದಡೆ
ನೆರೆ +ಕೃತಾರ್ಥರು +ವಿಘ್ನಶತವ್+ಅಡ್ಡೈಸದಿರವೆಂದ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದುದು – ಮರಹಿನಲಿ ಮುಡುಹುವುದು ಧರ್ಮದ ಹೊರಿಗೆಯಲ್ಲದು
(೨) ಪಂಥ, ಮಾರ್ಗ – ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 