ನೂಕಿದರೆ ಹೆರತೆಗೆವ ಹೆರತೆಗೆ
ದೌಕುವೌಕಿದಡೊತ್ತು ವೊತ್ತಿದ
ಡಾಕೆಯಲಿ ಪಂಠಿಸುವ ಪಂಠಿಸೆ ಕೂಡೆ ಸಂಧಿಸುವ
ಆ ಕಠೋರದ ಕಯ್ದು ಕಿಡಿಗಳ
ನೋಕರಿಸೆ ಖಣಿಖಟಿಲ ಝಾಡಿಯ
ಜೋಕೆಯಲಿ ಕಾದಿದರು ಸಮಬಲರಾಹವಾಗ್ರದಲಿ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೬ ಸಂಧಿ, ೨೬ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಇಬ್ಬರೂ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಸಮಬಲವಾಗಿ ಆಡಿದರು. ನೂಕಿದರೆ ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸರಿದು ಹಿಂದಕ್ಕೊತ್ತುವ, ಒತ್ತಿದರೆ ಪಂಥಿಸುವ (ದೂರಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ), ಪಂಠಿಸಿದರೆ ಮತ್ತೆ ಕೂಡುವ, ಕಠೋರವಾದ ಗದೆಗಲ ಕಿದಿಗಳನ್ನು ಸುರಿಸುತ್ತಿರಲು, ಖಣಿ ಖಟಿಲೆಂಬ ಸದ್ದಾಗುತ್ತಿರಲು ಸಮಬಲರಾದ ಭೀಮ ದುರ್ಯೋಧನರು ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿದರು.
ಅರ್ಥ:
ನೂಕು: ತಳ್ಳು; ಹೆರತೆಗೆ: ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಒತ್ತು; ಔಕು: ತಳ್ಳು; ಒತ್ತು:ಚುಚ್ಚು; ಪಂಠಿಸು: ದೂರಕ್ಕೆ ಹೋಗು; ಕೂಡೆ: ಜೊತೆ; ಸಂಧಿಸು: ಕೂಡು; ಕಠೋರ: ಬಿರುಸಾದ; ಕಯ್ದು: ಆಯುಧ; ಕಿಡಿ: ಬೆಂಕಿ; ಓಕರಿಸು: ಹೊರಹಾಕು; ಖಣಿಖಟಿಲ: ಬಾಣದ ಶಬ್ದವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪದ; ಝಾಡಿ: ಕಾಂತಿ; ಜೋಕೆ: ಎಚ್ಚರಿಕೆ, ಜಾಗರೂಕತೆ; ಕಾದು: ಹೋರಾಡು; ಸಮಬಲ: ಒಂದೇ ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ; ಆಹವ: ಯುದ್ಧ; ಅಗ್ರ: ಮುಂದೆ; ಡಾಕೆ: ಆಕ್ರಮಣ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ನೂಕಿದರೆ +ಹೆರತೆಗೆವ+ ಹೆರತೆಗೆದ್
ಔಕುವ್+ಔಕಿದಡ್+ಒತ್ತು+ ಒತ್ತಿದ
ಡಾಕೆಯಲಿ +ಪಂಠಿಸುವ +ಪಂಠಿಸೆ +ಕೂಡೆ +ಸಂಧಿಸುವ
ಆ +ಕಠೋರದ +ಕಯ್ದು+ ಕಿಡಿಗಳ
ನೋಕರಿಸೆ+ ಖಣಿಖಟಿಲ+ ಝಾಡಿಯ
ಜೋಕೆಯಲಿ+ ಕಾದಿದರು +ಸಮಬಲರ್+ಆಹವಾಗ್ರದಲಿ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಪದಗಳ ಬಳಕೆ – ಹೆರತೆಗೆವ ಹೆರತೆಗೆದೌಕುವೌಕಿದಡೊತ್ತು ವೊತ್ತಿದಡಾಕೆಯಲಿ ಪಂಠಿಸುವ ಪಂಠಿಸೆ ಕೂಡೆ ಸಂಧಿಸುವ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 