ಪದ್ಯ ೩೮: ಸರೋವರವು ಹೇಗೆ ಕಂಗೊಳಿಸಿತು?

ಉಲಿವ ಕೋಕಿಲ ಪಾಥಕರ ಮೊರೆ
ವಳಿಕುಳದ ಗಾಯಕರ ಹಂಸಾ
ವಳಿಯ ಸುಭಟರ ಜಡಿವ ಕೊಳರ್ವಕ್ಕಿಗಳ ಪಡಿಯರರ
ಅಲರ್ದ ಹೊಂದಾವರೆಯ ನವಪರಿ
ಮಳದ ಸಿಂಹಾಸನದಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀ
ಲಲನೆಯೋಲಗಶಾಲೆಯಂತಿರೆ ಮೆರೆದುದಾ ಸರಸಿ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೩ ಸಂಧಿ, ೩೮ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಕೋಗಿಲೆಗಳು ಪಾಠಕರು, ದುಂಬಿಗಳು ಗಾಯಕರು, ಹಂಸಗಳೇ ಸುಭಟರು, ಕೊಳರ್ವಕ್ಕಿಗಳೇ ದ್ವಾರಪಾಲಕರು, ಅರಳಿದ ಪರಿಮಳ ಭರಿತ ಹೊಂದಾವರೆಯೇ ಸಿಂಹಾಸನ, ಹೀಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿಯ ಓಲಗಶಾಲೆಯಂತೆ ಸರೋವರವು ಕಂಗೊಳಿಸಿತು.

ಅರ್ಥ:
ಉಲಿ: ಶಬ್ದ; ಕೋಕಿಲ: ಕೋಗಿಲೆ; ಪಾಠಕ: ವಾಚಕ, ಭಟ್ಟಂಗಿ; ಮೊರೆ: ದುಂಬಿಯ ಧ್ವನಿ; ಝೇಂಕಾರ; ಅಳಿಕುಲ: ದುಂಬಿಯ ವಂಶ; ಗಾಯಕ: ಹಾಡುವವ; ಹಂಸ: ಒಂದು ಬಿಳಿಯ ಬಣ್ಣದ ಪಕ್ಷಿ, ಮರಾಲ; ಆವಳಿ: ಗುಂಪು; ಸುಭಟ: ಪರಾಕ್ರಮಿ; ಜಡಿ: ಬೆದರಿಕೆ, ಹೆದರಿಕೆ; ಕೊಳ: ಸರೋವರ; ಪಡಿ: ಎಣೆ, ಸಾಟಿ; ಅಲರ್: ಹೂವು; ಹೊಂದಾವರೆ: ಕಮಲ; ನವ: ಹೊಸ; ಪರಿಮಳ: ಸುಗಂಧ; ಸಿಂಹಾಸನ: ಪೀಠ; ಲಲನೆ: ಹೆಣ್ಣು; ಓಲಗ: ದರ್ಬಾರು; ಶಾಲೆ: ನೆಲೆ, ಆಲಯ; ಮೆರೆ: ಹೊಳೆ; ಸರಸಿ: ಸರೋವರ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಉಲಿವ +ಕೋಕಿಲ +ಪಾಠಕರ +ಮೊರೆವ್
ಅಳಿಕುಳದ +ಗಾಯಕರ+ ಹಂಸಾ
ವಳಿಯ +ಸುಭಟರ +ಜಡಿವ +ಕೊಳರ್ವಕ್ಕಿಗಳ +ಪಡಿಯರರ
ಅಲರ್ದ +ಹೊಂದಾವರೆಯ +ನವ+ಪರಿ
ಮಳದ +ಸಿಂಹಾಸನದಿ+ ಲಕ್ಷ್ಮೀ
ಲಲನೆ+ಓಲಗ+ಶಾಲೆಯಂತಿರೆ+ ಮೆರೆದುದಾ +ಸರಸಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಲಲನೆಯೋಲಗಶಾಲೆಯಂತಿರೆ ಮೆರೆದುದಾ ಸರಸಿ
(೨) ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನು ಕಮಲದಲ್ಲಿ ಕಂಡ ಪರಿ – ಅಲರ್ದ ಹೊಂದಾವರೆಯ ನವಪರಿಮಳದ ಸಿಂಹಾಸನದಿ