ಪದ್ಯ ೪೩: ಶಲ್ಯನ ಮೇಲೆ ಯಾರು ನುಗ್ಗಿದರು?

ತರಹರಿಸಿದುದು ಪಾಯದಳ ತಲೆ
ವರಿಗೆಯಲಿ ಮೊಗದಡ್ಡವರಿಗೆಯ
ಲರರೆ ರಾವುತೆನುತ್ತ ನೂಕಿತು ಬಿಟ್ಟ ಸೂಠಿಯಲಿ
ತುರಗದಳ ಮೊಗರಂಬದಲಿ ಮೊಗ
ವರಿಗೆಗಲಲಾರೋಹಕರು ಚ
ಪ್ಪರಿಸಿ ಚಾಚಿದರಾನೆಗಲನಾ ಶಲ್ಯನಿದಿರಿನಲಿ (ಶಲ್ಯ ಪರ್ವ, ೨ ಸಂಧಿ, ೪೩ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ತಲೆಗೆ ಗುರಾಣಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದ ಕಾಲುದಳದವರೂ, ಮುಖಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಹಿಡಿದ ರಾವುತರೂ, ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಾ, ಅತಿವೇಗದಿಂದ ಮುಂದುವರೆದರು. ಮೊಗರಂಬ (ಮುಖದ ಅಲಂಕಾರ) ಹೊತ್ತ ಕುದುರೆಗಲು, ಆನೆಗಳು, ತಮ್ಮ ಸವಾರರು ಅಪ್ಪರಿಸಲು ಶಲ್ಯನ ಮೇಲೆ ನುಗ್ಗಿದವು.

ಅರ್ಥ:
ತರಹರಿಸು:ತಡಮಾಡು; ಕಳವಳಿಸು; ಪಾಯದಳ: ಸೈನಿಕ; ತಲೆವರಿಗೆ: ಗುರಾಣಿ; ಮೊಗ: ಮುಖ; ಅಡ್ಡ: ನಡುವೆ; ರಾವುತ: ಕುದುರೆ ಸವಾರ, ಅಶ್ವಾರೋಹಿ; ನೂಕು: ತಳ್ಳು; ಸೂಠಿ: ವೇಗ; ತುರಗದಳ: ಕುದುರೆಯ ಸೈನ್ಯ; ಅಂಬು: ಬಾಣ; ಆರೋಹ: ಸವಾರ, ಹತ್ತುವವ; ಚಪ್ಪರಿಸು: ಸವಿ, ರುಚಿನೋಡು; ಚಾಚು: ಹರಡು; ಆನೆ: ಕರಿ; ಇದಿರು: ಎದುರು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ತರಹರಿಸಿದುದು +ಪಾಯದಳ +ತಲೆ
ವರಿಗೆಯಲಿ +ಮೊಗದ್+ಅಡ್ಡವರಿಗೆಯಲ್
ಅರರೆ +ರಾವುತ್+ಎನುತ್ತ+ ನೂಕಿತು +ಬಿಟ್ಟ +ಸೂಠಿಯಲಿ
ತುರಗದಳ +ಮೊಗರ್+ಅಂಬದಲಿ +ಮೊಗ
ವರಿಗೆಗಲಲ್+ಆರೋಹಕರು +ಚ
ಪ್ಪರಿಸಿ +ಚಾಚಿದರ್+ಆನೆಗಳನ್+ಆ +ಶಲ್ಯನ್+ಇದಿರಿನಲಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ತಲೆವರಿಗೆ, ಮೊಗವರಿಗೆ – ಪದಗಳ ಬಳಕೆ