ಪದ್ಯ ೩: ಕೌರವರ ಸೈನ್ಯವು ಎಷ್ಟು ಕ್ಷೀಣಿಸಿತ್ತು?

ಸೂಳವಿಸಿದುವು ಸನ್ನೆಯಲಿ ನಿ
ಸ್ಸಾಳ ದಳಪತಿ ಕುರುಬಲದ ದೆ
ಖ್ಖಾಳವನು ನೋಡಿದನು ತೂಗಾಡಿದನು ಮಣಿಶಿರವ
ಆಳು ನೆರೆದಿರೆ ನಾಲ್ಕುದಿಕ್ಕಿನ
ಮೂಲೆ ನೆರೆಯದು ಮುನ್ನವೀಗಳು
ಪಾಳೆಯದ ಕಡೆವೀಡಿಗೈದದು ಶಿವಶಿವಾಯೆಂದ (ಶಲ್ಯ ಪರ್ವ, ೨ ಸಂಧಿ, ೩ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಸನ್ನೆಯಾದೊಡನೆ ರಣಭೇರಿಗಳು ಬಡಿದವು. ಸೇನಾಧಿಪತಿಯು ತನ್ನ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನೋಡಿ ತಲೆದೂಗಿ, ಈ ಮೊದಲು ನಮ್ಮ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ದಿಕ್ಕಿನ ಮೂಲೆಗಳೂ ಸಾಲದಾಗಿದ್ದವು, ಈಗಲಾದರೋ ರಣಭೂಮಿಯಿಂದ ಪಾಳೆಯದ ವರೆಗಾಗುವಷ್ಟು ಯೋಧರಿಲ್ಲ, ಶಿವ ಶಿವಾ ಎಂದುಕೊಂಡನು.

ಅರ್ಥ:
ಸೂಳವಿಸು: ಧ್ವನಿಮಾಡು; ಸನ್ನೆ: ಗುರುತು; ನಿಸ್ಸಾಳ: ಒಂದು ಬಗೆಯ ಚರ್ಮವಾದ್ಯ; ದಳಪತಿ: ಸೇನಾಧಿಪತಿ; ದೆಖ್ಖಾಳ: ಗೊಂದಲ; ನೋಡು: ವೀಕ್ಷಿಸು; ತೂಗಾಡು: ಅಲ್ಲಾಡು; ಮಣಿಶಿರ: ಕಿರೀಟ; ಮಣಿ: ಬೆಲೆಬಾಳುವ ರತ್ನ; ಆಳು: ಸೇವಕ; ನೆರೆ: ಗುಂಪು; ದಿಕ್ಕು: ದಿಸೆ, ದೆಸೆ; ಮೂಲೆ: ಕೊನೆ; ನೆರೆ: ಪಕ್ಕ, ಪಾರ್ಶ್ವ; ಮುನ್ನ: ಮೊದಲು; ಪಾಳೆಯ: ಬೀಡು, ಶಿಬಿರ; ಕಡೆ: ಕೊನೆ, ಪಕ್ಕ; ಐದು: ಬಂದು ಸೇರು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಸೂಳವಿಸಿದುವು +ಸನ್ನೆಯಲಿ +ನಿ
ಸ್ಸಾಳ +ದಳಪತಿ +ಕುರುಬಲದ +ದೆ
ಖ್ಖಾಳವನು +ನೋಡಿದನು +ತೂಗಾಡಿದನು +ಮಣಿಶಿರವ
ಆಳು +ನೆರೆದಿರೆ+ ನಾಲ್ಕು+ದಿಕ್ಕಿನ
ಮೂಲೆ +ನೆರೆಯದು +ಮುನ್ನವ್+ಈಗಳು
ಪಾಳೆಯದ +ಕಡೆವೀಡಿಗ್+ಐದದು +ಶಿವಶಿವಾಯೆಂದ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಸೂಳ, ನಿಸ್ಸಾಳ,ದೆಖ್ಖಾಳ – ಪ್ರಾಸ ಪದಗಳು
(೨) ಕೌರವ ಸೈನ್ಯದ ವಿಸ್ತಾರ – ಆಳು ನೆರೆದಿರೆ ನಾಲ್ಕುದಿಕ್ಕಿನ ಮೂಲೆ ನೆರೆಯದು