ಉದಯವಾಗದ ಮುನ್ನ ಕಳನೊಳು
ಹೊದರುಗಟ್ಟಿದ ವೈರಿಸೇನೆಯ
ಹದನಿವರ ಪಾಳಯಕೆ ಬಂದುದು ದಳದ ಕಳಕಳಿಕೆ
ಸದೆದುದನಿಬರ ಕಿವಿಯನೊಡೆ ತುಂ
ಬಿದವು ನಿಸ್ಸಾಳೌಘ ದಿಕ್ಕಿನ
ತುದಿಯ ತಿವಿದವು ಮೀರಿ ಗಳಹುವ ಗೌರುಗಹಳೆಗಳು (ಭೀಷ್ಮ ಪರ್ವ, ೮ ಸಂಧಿ, ೭ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಸೂರ್ಯನು ಇನ್ನೂ ಉದಯವಾಗದ ಮುಂಚೆಯೇ ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ವೈರಿ ಸೈನ್ಯವು ಹೊಕ್ಕ ಸುದ್ದಿ ನಮ್ಮವರ ಪಾಳಯಕ್ಕೆ ರಣವಾದ್ಯಗಳಾದ ನಿಸ್ಸಾಳ, ಕಹಳೆಗಳ ಸದ್ದಿನಿಂದ ತಿಳಿಯಿತು. ಆ ಶಬ್ದವು ಅಷ್ಟೂ ಜನರ ಕಿವಿಗಳನೊಡೆದು ಎಲ್ಲಾ ದಿಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಆವರಿಸಿದವು.
ಅರ್ಥ:
ಉದಯ: ಹುಟ್ಟು; ಮುನ್ನ: ಮೊದಲು; ಕಳ: ರಣರಂಗ; ಹೊದರು: ಗುಂಪು, ಸಮೂಹ; ವೈರಿ: ಶತ್ರು; ಸೇನೆ: ಸೈನ್ಯ; ಹದ: ಸರಿಯಾದ ಸ್ಥಿತಿ; ಪಾಳಯ: ಬಿಡಾರ; ಬಂದು: ಆಗಮಿಸು; ದಳ: ಸೈನ್ಯ; ಕಳಕಳಿ: ಉತ್ಸಾಹ; ಸದೆ: ಹೊಡಿ, ಬಡಿ; ಕೊಲ್ಲು; ಅನಿಬರು: ಅಷ್ಟು ಜನ; ಕಿವಿ: ಕರ್ಣ; ಒಡೆ: ಚೂರುಮಾದು; ತುಂಬು: ಆವರಿಸು; ನಿಸ್ಸಾಳ: ಚರ್ಮವಾದ್ಯ; ಔಘ: ಗುಂಪು, ಸಮೂಹ; ದಿಕ್ಕು: ದಿಶೆ; ತುದಿ: ಅಗ್ರ, ಮೇಲ್ಭಾಗ; ತಿವಿ: ಚುಚ್ಚು; ಮೀರು: ಹೆಚ್ಚಾಗು; ಗಳಹು:ಪ್ರಲಾಪಿಸು; ಗೌರು:ಕರ್ಕಶ ಧ್ವನಿ; ಕಹಳೆ: ಉದ್ದವಾಗಿ ಬಾಗಿರುವ ತುತ್ತೂರಿ, ಕಾಳೆ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಉದಯವಾಗದ +ಮುನ್ನ +ಕಳನೊಳು
ಹೊದರುಗಟ್ಟಿದ +ವೈರಿ+ಸೇನೆಯ
ಹದನ್+ಇವರ+ ಪಾಳಯಕೆ +ಬಂದುದು +ದಳದ +ಕಳಕಳಿಕೆ
ಸದೆದುದ್+ಅನಿಬರ +ಕಿವಿಯನ್+ಒಡೆ +ತುಂ
ಬಿದವು +ನಿಸ್ಸಾಳ+ಔಘ +ದಿಕ್ಕಿನ
ತುದಿಯ +ತಿವಿದವು +ಮೀರಿ +ಗಳಹುವ+ ಗೌರು+ಕಹಳೆಗಳು
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಶಬ್ದದ ತೀವ್ರತೆ – ಸದೆದುದನಿಬರ ಕಿವಿಯನೊಡೆ ತುಂಬಿದವು ನಿಸ್ಸಾಳೌಘ ದಿಕ್ಕಿನ ತುದಿಯ ತಿವಿದವು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 