ಪದ್ಯ ೩೪: ಕೃಷ್ಣನು ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಏನು ಕೇಳಿದ?

ಧ್ಯಾನಗೋಚರನಾಗಿ ವನಿತೆಯ
ಮಾನಸದಲಿಹ ಪರಮಹಂಸನು
ಮಾನುಷಾಕೃತಿಯಾಗಿ ತೋರಿದ ಬಾಹ್ಯರಚನೆಯಲಿ
ಮಾನಿನಿಯ ಮೈದಡಹಿ ಚಿಂತೆಯ
ದೇನು ತಂಗಿ ಲತಾಂಗಿ ಹೇಳೌ
ಮೌನ ಮುದ್ರೆಯದೇನೆನಲು ಕಂದೆರೆದಳಿಂದುಮುಖಿ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೭ ಸಂಧಿ, ೩೪ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ದ್ರೌಪದಿಯ ಧ್ಯಾನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅವಳ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ಪರಮಹಂಸನು ಹೊರಗಡೆ ಮಾನವನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅವಳ ಬಳಿ ಬಂದನು. ಅವಳ ಮೈದಡವಿ, ತಂಗಿ ನಿನಗೇನು ಚಿಂತೆ? ಹೇಳು, ಏಕೆ ಮೌನದಿಂದಿರುವೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದನು.

ಅರ್ಥ:
ಧ್ಯಾನ: ಏಕಾಗ್ರತೆ; ಗೋಚರ: ಕಾಣಿಸು; ವನಿತೆ: ಹೆಣ್ಣು; ಮಾನಸ: ಮನಸ್ಸು; ಪರಮಹಂಸ: ಯತಿ, ಶ್ರೇಷ್ಠವರ್ಗದ ಸನ್ಯಾಸಿ; ಮಾನುಷ: ಮಾನವ; ಆಕೃತಿ: ರೂಪ; ತೋರು: ಗೋಚರಿಸು; ಬಾಹ್ಯ: ಹೊರ; ರಚನೆ: ನಿರ್ಮಾಣ, ಸೃಷ್ಟಿ; ಮಾನಿನಿ: ಹೆಣ್ಣು; ಮೈದಡಹು: ದೇಹವನ್ನು ತಟ್ಟು; ಚಿಂತೆ: ಯೋಚನೆ; ಹೇಳು: ತಿಳಿಸು; ಮೌನ: ಮಾತನಾಡದಿರುವಿಕೆ; ಮುದ್ರೆ: ಚಿಹ್ನೆ; ಕಂದೆರೆ: ಕಣ್ಣ ಬಿಡು; ಇಂದುಮುಖಿ: ಚಂದ್ರನಂತ ಕಣ್ಣುಳ್ಳವಳು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಧ್ಯಾನ+ಗೋಚರನಾಗಿ +ವನಿತೆಯ
ಮಾನಸದಲಿಹ +ಪರಮಹಂಸನು
ಮಾನುಷಾಕೃತಿಯಾಗಿ +ತೋರಿದ +ಬಾಹ್ಯ+ರಚನೆಯಲಿ
ಮಾನಿನಿಯ+ ಮೈದಡಹಿ+ ಚಿಂತೆಯ
ದೇನು+ ತಂಗಿ+ ಲತಾಂಗಿ+ ಹೇಳೌ
ಮೌನ +ಮುದ್ರೆಯದೇನ್+ಎನಲು+ ಕಂದೆರೆದಳ್+ಇಂದುಮುಖಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ದ್ರೌಪದಿಯನ್ನು ಕರೆದ ಪರಿ – ವನಿತೆ, ಮಾನಿನಿ, ತಂಗಿ, ಲತಾಂಗಿ, ಇಂದುಮುಖಿ

ಪದ್ಯ ೩೩: ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಪಾಂಡವರು ಹೇಗೆ ಬರೆಮಾಡಿದರು?

ರಥವಿಳಿದನಸುರಾರಿ ಸುಮನೋ
ರಥವಿಳಿದು ಬಪ್ಪಂತೆ ಕುಂತೀ
ಸುತರ ನಿಜಭುಜವಾರೆತಕ್ಕೈಸಿದನು ಹರುಷದಲಿ
ಕ್ಷಿತಿಯಮರರಾಶೀರ್ವಚನ ಸಂ
ಸ್ತುತಿಗೆ ತಲೆವಾಗುತ್ತ ಮಿಗೆ ದ್ರೌ
ಪತಿಯ ಹೊರೆಗೈದಿದನುಘೇಯೆಂದುದು ಸುರಸ್ತೋಮ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೭ ಸಂಧಿ, ೩೩ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಪಾಂಡವರ ಮನೋರಥವು ಇಳಿದು ಬಂದಿತೋ ಎಂಬಂತೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ರಥವಿಳಿದು ಬಂದು ಸಮ್ತಸದಿಂದ ಪಾಂಡವರನ್ನು ತನ್ನು ಭುಜಗಳಿಂದ ಆಲಿಂಗಿಸಿದನು. ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಆಶೀರ್ವಚನೆಗೆ ತಲೆಬಾಗಿ, ದ್ರೌಪದಿಯ ಬಳಿ ಬಂದನು. ದೇವತೆಗಳು ಉಘೇ ಎಂದು ಸಂತಸದಿಂದ ಉದ್ಗರಿಸಿದರು.

ಅರ್ಥ:
ರಥ: ಬಂಡಿ; ಇಳಿ: ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬಂದು; ಅಸುರಾರಿ: ರಾಕ್ಷಸರ ವೈರಿ; ಮನೋರಥ: ಆಸೆ, ಬಯಕೆ; ಬಪ್ಪಂತೆ: ಬರುವಂತೆ; ಸುತ: ಮಕ್ಕಳು; ಭುಜ: ತೋಳು; ಐಸು: ಅಷ್ಟು; ಹರುಷ: ಸಂತಸ; ಕ್ಷಿತಿ: ಭೂಮಿ; ಕ್ಷಿತಿಯಮರರು: ಬ್ರಾಹ್ಮಣ; ಆಶೀರ್ವಚನ: ಶುಭನುಡಿ; ಸಂಸ್ತುತಿ: ಭಕ್ತಿಯಿಂದಾಚರಿಸಿದ ಸ್ತವನ, ಸ್ತೋತ್ರ; ತಲೆ: ಶಿರ; ಬಾಗು: ತಗ್ಗಿಸು; ಮಿಗೆ: ಮತ್ತು; ಹೊರೆ: ಹತ್ತಿರ, ಸಮೀಪ; ಉಘೇ: ಜಯಘೋಷ; ಸುರ: ದೇವತೆ; ಸ್ತೋಮ: ಗುಂಪು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ರಥವಿಳಿದನ್+ಅಸುರಾರಿ +ಸುಮನೋ
ರಥವಿಳಿದು +ಬಪ್ಪಂತೆ+ ಕುಂತೀ
ಸುತರ+ ನಿಜ+ಭುಜವಾರೆತಕ್ಕೈಸಿದನು+ ಹರುಷದಲಿ
ಕ್ಷಿತಿ+ಅಮರರ+ಆಶೀರ್ವಚನ+ ಸಂ
ಸ್ತುತಿಗೆ +ತಲೆವಾಗುತ್ತ+ ಮಿಗೆ +ದ್ರೌ
ಪತಿಯ +ಹೊರೆಗ್+ಐದಿದನ್+ಉಘೇ+ಎಂದುದು +ಸುರ+ಸ್ತೋಮ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಪಾಂಡವರ ಹರ್ಷವನ್ನು ಹೇಳುವ ಪರಿ – ರಥವಿಳಿದನಸುರಾರಿ ಸುಮನೋರಥವಿಳಿದು ಬಪ್ಪಂತೆ

ಪದ್ಯ ೩೨: ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕಂಡು ಪಾಂಡವರು ಏನು ಮಾಡಿದರು?

ಮುಗುಳು ನಗೆಗಳ ಹೊಂಗುವಂಗದ
ನಗೆ ಮೊಗದೊಳಾನಂದ ಬಿಂದುಗ
ಳೊಗುವ ಕಂಗಳ ಹೊತ್ತ ಹರುಷಸ್ಪಂದ ಸಂಪುಟದ
ಬಗೆಯ ಬೆರಸದ ಪರವಶದೊಳಾ
ನಗೆಯೊಳೆಡಗೊಂಡಮಳ ಜನ್ಮದ
ಮುಗುದ ಪಾಂಡವರೆರಗಿದರು ಧೌಮ್ಯಾದಿಗಳು ಸಹಿತ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೭ ಸಂಧಿ, ೩೨ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಪಾಂಡವರ ಮುಖಗಳು ಮ್ಗುಳು ನಗೆಯಿಂದ ಅರಳಿದವು, ದೇಹವು ಉತ್ಸಾಹ ಭರಿತವಾದವು, ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಆನಂದಬಾಷ್ಪಗಳು ಉದುರಿದವು. ಹರ್ಷವು ಮೈದುಂಬಿತು. ಭಕ್ತಿ ಪರವಶರಾದರು, ಅವರು ಮುಗ್ಧಭಾವದಿಂದ ಧೌಮ್ಯನೇ ಮೊದಲಾದವರೊಡನೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ನಮಿಸಿದರು.

ಅರ್ಥ:
ಮುಗುಳು ನಗೆ: ಮಂದಸ್ಮಿತ; ಹೊಂಗು: ಉತ್ಸಾಹ, ಹುರುಪು; ಅಂಗ: ಅವಯವ; ನಗೆ: ಸಂತಸ; ಮೊಗ: ಮುಖ; ಆನಂದ: ಹರ್ಷ; ಬಿಂದು: ಹನಿ, ತೊಟ್ಟು; ಒಗು: ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆ; ಕಂಗಳು: ನಯನ; ಹರುಷ: ಆನಂದ; ಸ್ಪಂದ: ಮಿಡಿಯುವಿಕೆ; ಸಂಪುಟ: ಭರಣಿ, ಕರಂಡಕ; ಬಗೆ: ಆಲೋಚನೆ, ಯೋಚನೆ; ಬೆರಸು: ಕೂಡಿರುವಿಕೆ; ಪರವಶ: ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಅಧೀನವಾಗಿರುವಿಕೆ; ಎಡೆಗೊಳ್ಳು: ಅವಕಾಶಮಾಡಿಕೊಡು; ಅಮಳ: ನಿರ್ಮಲ; ಜನ್ಮ: ಹುಟ್ಟು; ಮುಗುದ: ಕಪಟವನ್ನು ತಿಳಿಯದವನು; ಎರಗು: ನಮಸ್ಕರಿಸು; ಆದಿ: ಮುಂತಾದ; ಸಹಿತ: ಜೊತೆ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಮುಗುಳು +ನಗೆಗಳ +ಹೊಂಗುವ್+ಅಂಗದ
ನಗೆ +ಮೊಗದೊಳ್+ಆನಂದ +ಬಿಂದುಗಳ್
ಒಗುವ +ಕಂಗಳ +ಹೊತ್ತ +ಹರುಷಸ್ಪಂದ +ಸಂಪುಟದ
ಬಗೆಯ+ ಬೆರಸದ+ ಪರವಶದೊಳ್+ಆ
ನಗೆಯೊಳ್+ಎಡಗೊಂಡ್+ಅಮಳ +ಜನ್ಮದ
ಮುಗುದ +ಪಾಂಡವರ್+ಎರಗಿದರು +ಧೌಮ್ಯಾದಿಗಳು +ಸಹಿತ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ನಗೆಗಳ ವಿವರಣೆ – ಮುಗುಳು ನಗೆ, ಹೊಂಗುವಂಗದ ನಗೆ, ಮೊಗದೊಳಾನಂದ, ಹೊತ್ತ ಹರುಷಸ್ಪಂದ

ಪದ್ಯ ೩೧: ಪಾಂಡವರು ಯಾರನ್ನು ಕಂಡರು?

ಅವನಿಪತಿ ಕೇಳಖಿಳ ನಿಗಮ
ಸ್ತವಕೆ ತಾನೆಡೆಗುಡದ ಮಹಿಮಾ
ರ್ಣವನನೇಸು ಭವಂಗಳಲಿ ಭಜಿಸಿದರೊ ಪಾಂಡವರು
ಯುವತಿಯಕ್ಕೆಯ ಸೈರಿಸದೆ ಯಾ
ದವ ಶಿರೋಮಣಿ ಸುಳಿದನಾ ಪಾಂ
ಡವರು ಕಂಡರು ದೂರದಲಿ ಖಗರಾಜ ಕೇತನವ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೭ ಸಂಧಿ, ೩೧ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಜನಮೇಜಯ ರಾಜ ಕೇಳು, ವೇದಸ್ತುತಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳದ ಮಹಿಮಾಮೃತನಾದ ಶೀರ್ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಎಷ್ಟು ಜನ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರು ಭಜಿಸಿದ್ದರೋ ಏನೋ, ದ್ರೌಪದಿಯ ಪ್ರಲಾಪವನ್ನು ಸಹಿಸಲಾರದೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಅಲ್ಲಿ ಸುಳಿದನು. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಗರುಡ ಧ್ವಜವನ್ನು ಪಾಂಡವರು ದೂರದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರು.

ಅರ್ಥ:
ಅವನಿಪತಿ: ರಾಜ; ಅವನಿ: ಭೂಮಿ; ಕೇಳು: ಆಲಿಸು; ಅಖಿಳ: ಎಲ್ಲಾ; ನಿಗಮ: ವೇದ; ಸ್ತವ: ಕೊಂಡಾಡುವುದು; ಎಡೆಗೊಡು: ಅವಕಾಶಕೊಡು; ಮಹಿಮಾರ್ಣವ: ಮಹಾಮಹಿಮ, ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಭವ:ಸಂಸಾರ, ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ವ್ಯವಹಾರ; ಭಜಿಸು: ಪೂಜಿಸು; ಯುವತಿ: ಹೆಣ್ಣು; ಅಕ್ಕೆ: ಅಳುವಿಕೆ, ಪ್ರಳಾಪ; ಸೈರಿಸು: ತಾಳು, ಸಹಿಸು; ಶಿರೋಮಣಿ: ತಿಲಕ, ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಸುಳಿ: ಆವರಿಸು, ಮುತ್ತು; ಕಂಡು: ನೋಡು; ದೂರ: ಅಂತರ; ಖಗರಾಜ: ಗರುಡ; ಕೇತನ: ಬಾವುಟ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಅವನಿಪತಿ+ ಕೇಳ್+ಅಖಿಳ +ನಿಗಮ
ಸ್ತವಕೆ+ ತಾನ್+ಎಡೆಗುಡದ +ಮಹಿಮಾ
ರ್ಣವನನ್+ಏಸು +ಭವಂಗಳಲಿ +ಭಜಿಸಿದರೊ +ಪಾಂಡವರು
ಯುವತಿ+ಅಕ್ಕೆಯ +ಸೈರಿಸದೆ +ಯಾ
ದವ +ಶಿರೋಮಣಿ +ಸುಳಿದನಾ+ ಪಾಂ
ಡವರು +ಕಂಡರು+ ದೂರದಲಿ+ ಖಗರಾಜ+ ಕೇತನವ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕರೆದ ಪರಿ – ಯಾದವ ಶಿರೋಮಣಿ; ಮಹಿಮಾರ್ಣವ, ಖಗರಾಜ ಕೇತನ

ಪದ್ಯ ೩೦: ದ್ರೌಪದಿಯು ಯಾರನ್ನು ಕರೆದಳು?

ಅಗಿದು ಬೆಂಬತ್ತಿದಡೆ ಮುನಿ ಮೂ
ಜಗವನೆಲ್ಲವ ತೊಳಲಿ ಭಕುತಿಯ
ಬಿಗುಹಿನಲಿ ಮೈಯಿಕ್ಕಿ ಶ್ರುತಿಶೀರ್ಷೋಕ್ತ ರೀತಿಯಲಿ
ಹೊಗಳಿದೊಡೆ ಹಿಂಗಿದವಲಾ ಸುರ
ರುಗಳುಘೇಯೆನಲಂಬರೀಷನ
ಬೆಗಡ ಬಿಡಿಸಿದ ಕೃಷ್ಣ ಮೈದೋರೆಂದಳಿಂದು ಮುಖಿ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೭ ಸಂಧಿ, ೩೦ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರವು ಬೆನ್ನು ಹತ್ತಲು ದೂರ್ವಾಸನು ಮೂರು ಲೋಕಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರದೆ ವೇದ ಶೀರ್ಷೋಕ್ತ (ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು) ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿನ್ನನ್ನು ಹೊಗಳಿದನು. ಆಗ ಚಕ್ರವು ಹಿಂದೆಗೆದು ಹೋಯಿತು. ಅಂಬರೀಷನೂ ಭಯಮುಕ್ತನಾದನು. ಅಂಬರೀಷನ ಭಯವನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದ ಕೃಷ್ಣನೇ, ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಾ ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿಯು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದಳು.

ಅರ್ಥ:
ಅಗಿ: ಹೆದರು, ಆವರಿಸು; ಬೆಂಬತ್ತು: ಹಿಂದೆ ಬೀಳು; ಮುನಿ: ಋಷಿ; ಮೂಜಗ: ಮೂರು ಲೋಕ; ತೊಳಲು: ಬವಣೆ, ಸಂಕಟ; ಭಕುತಿ: ದೇವರಲ್ಲಿ ತೋರುವ ನಿಷ್ಠೆ; ಬಿಗುಹು: ಬಿಗಿ; ಮೈ: ತನು; ಮೈಯಿಕ್ಕು: ಬಾಗು, ನಮಸ್ಕರಿಸು; ಶ್ರುತಿ: ವೇದ; ಶೀರ್ಷ: ತಲೆ, ಅಗ್ರ; ಉಕ್ತಿ: ನುಡಿ; ಶ್ರುತಿಶೀರ್ಷೋಕ್ತ: ಉಪನಿಷತ್ತು; ರೀತಿ: ಶೈಲಿ; ಹೊಗಳು: ಪ್ರಶಂಶಿಸು; ಹಿಂಗಿದ: ಹಿಂತಿರುಗು; ಸುರರು: ದೇವತೆಗಳು; ಉಘೇ: ಜಯಘೋಷ; ಬೆಗಡು: ಆಶ್ಚರ್ಯ, ಬೆರಗು; ಬಿಡಿಸು: ಹೋಗಲಾಡಿಸು; ಮೈದೋರು: ಗೋಚರಿಸು; ಇಂದುಮುಖಿ: ಚಂದ್ರನಮ್ತ ಮುಖವುಳ್ಳವಳು (ದ್ರೌಪದಿ);

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಅಗಿದು +ಬೆಂಬತ್ತಿದಡೆ +ಮುನಿ +ಮೂ
ಜಗವನೆಲ್ಲವ +ತೊಳಲಿ +ಭಕುತಿಯ
ಬಿಗುಹಿನಲಿ +ಮೈಯಿಕ್ಕಿ +ಶ್ರುತಿ+ಶೀರ್ಷ+ ಉಕ್ತ +ರೀತಿಯಲಿ
ಹೊಗಳಿದೊಡೆ +ಹಿಂಗಿದವಲಾ +ಸುರ
ರುಗಳ್+ಉಘೇ+ಎನಲ್+ಅಂಬರೀಷನ
ಬೆಗಡ+ ಬಿಡಿಸಿದ +ಕೃಷ್ಣ +ಮೈದೋರೆಂದಳ್+ಇಂದುಮುಖಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ದೂರ್ವಾಸನು ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ಬಗೆ – ಮೂಜಗವನೆಲ್ಲವ ತೊಳಲಿ ಭಕುತಿಯ ಬಿಗುಹಿನಲಿ ಮೈಯಿಕ್ಕಿ ಶ್ರುತಿಶೀರ್ಷೋಕ್ತ ರೀತಿಯಲಿ ಹೊಗಳಿದೊಡೆ ಹಿಂಗಿದವಲಾ
(೨) ಹೊಗಳು, ಉಘೇ – ಸಾಮ್ಯಾರ್ಥ ಪದ

ಪದ್ಯ ೨೯: ದೂರ್ವಾಸ ಮುನಿಗಳೇಕೆ ಚಂದ್ರನಂತಾದರು?

ಬಳಿಕ ನಿನ್ನಯ ವರ ಸುದರ್ಶನ
ಸುಳಿವುದೋರಲು ಕೋಟಿಸೂರ್ಯರ
ಬೆಳಗು ಬೀರಲು ಹೊತ್ತಿವುರಿವುರಿ ಲೋಕಮೂರರಲಿ
ಬಲುಬಿಸಿಲು ಬಾಯ್ಗಾಂತ ಚಂದ್ರಿಕೆ
ವೆಳಗೆನಲು ಘನರೋಷವಹ್ನಿಯ
ಬೆಳಗು ಬೀತುದು ಚಕಿತ ಚಂದ್ರಮನಾದ ದೂರ್ವಾಸ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೭ ಸಂಧಿ, ೨೯ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ನಂತರ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ತನ್ನ ಭಕ್ತ ಅಂಬರೀಷನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರವನ್ನು ಕಳಿಸಿದೆ. ಅದು ಕೋಟಿ ಸೂರ್ಯ ಪ್ರಕಾಶದಿಮ್ದ ಬರಲು ಮೂರು ಲೋಕಗಳಲ್ಲೂ ಉರಿ ಹತ್ತಿ ಶಾಖವಾಗಲು, ದೂರ್ವಾಸನ ಶಾಪದ ಬೆಂಕಿಯ ಬೆಳಕು ಆರಿಹೋಯಿತು. ದೂರ್ವಾಸನು ವಿಸ್ಮಯಗೊಂಡು ಚಂದ್ರನಂತಾದನು.

ಅರ್ಥ:
ಬಳಿಕ: ನಂತರ; ವರ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಸುಳಿವು: ಗುರುತು, ಕುರುಹು; ತೋರು: ಗೋಚರಿಸು; ಕೋಟಿ: ಲೆಕ್ಕವಿಲ್ಲದಷ್ಟು; ಸೂರ್ಯ: ರವಿ; ಬೆಳಗು: ಪ್ರಕಾಶ; ಬೀರು: ಹೊರಹಾಕು; ಹೊತ್ತು: ಸೀದು ಹೋದುದು, ಕರಿಕು; ಲೋಕ: ಜಗತ್ತು; ಬಲು: ತುಂಬ; ಬಿಸಿಲು: ಪ್ರಕಾಶ, ತಾಪ; ಚಂದ್ರಿಕೆ: ಬೆಳದಿಂಗಳು; ಬೆಳಗು: ಪ್ರಕಾಶ; ಘನ: ದೊಡ್ಡ; ರೋಷ: ಕೋಪ; ವಹ್ನಿ: ಬೆಂಕಿ; ಬೀತು: ಬತ್ತುಹೋಗು, ಆರಿಹೋಗು; ಚಕಿತ: ಆಶ್ಚರ್ಯ; ಚಂದ್ರ: ಶಶಿ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಬಳಿಕ +ನಿನ್ನಯ +ವರ +ಸುದರ್ಶನ
ಸುಳಿವು+ತೋರಲು +ಕೋಟಿ+ಸೂರ್ಯರ
ಬೆಳಗು +ಬೀರಲು +ಹೊತ್ತಿ+ವುರಿ+ವುರಿ+ ಲೋಕ+ಮೂರರಲಿ
ಬಲುಬಿಸಿಲು +ಬಾಯ್ಗ್+ಅಂತ+ ಚಂದ್ರಿಕೆ
ವೆಳಗೆನಲು +ಘನ+ರೋಷ+ವಹ್ನಿಯ
ಬೆಳಗು +ಬೀತುದು +ಚಕಿತ +ಚಂದ್ರಮನಾದ +ದೂರ್ವಾಸ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಸುದರ್ಶನದ ಪ್ರಖರ: ಕೋಟಿಸೂರ್ಯರ ಬೆಳಗು ಬೀರಲು ಹೊತ್ತಿವುರಿವುರಿ ಲೋಕಮೂರರಲಿ
(೨) ದೂರ್ವಾಸನ ಕೋಪ ಆರಿದ ಪರಿ – ಬಲುಬಿಸಿಲು ಬಾಯ್ಗಾಂತ ಚಂದ್ರಿಕೆವೆಳಗೆನಲು ಘನರೋಷವಹ್ನಿಯ ಬೆಳಗು ಬೀತುದು ಚಕಿತ ಚಂದ್ರಮನಾದ ದೂರ್ವಾಸ