ಸ್ತ್ರೈಣ ಚೀಷ್ಟಿತನೆಂದು ಕೆಲಬರು
ಕಾಣೆವರಸನನೆಂದು ಕೆಲರ
ಕ್ಷೀಣರೋಗಿತನೆಂದು ಕೆಲರು ವಿಷ ಪ್ರಯೋಗದಲಿ
ಪ್ರಾಣಶೋಷಿತನೆಂದು ಕೆಲಬರು
ಜಾಣಿನೊಹೆಯ ಜನದ ನೆನಹಿನ
ಸಾಣೆಯಲಿ ಸವೆಯಿತ್ತು ಕೌರವ ನೃಪನ ನಿರ್ದೇಶ (ಸಭಾ ಪರ್ವ, ೧೩ ಸಂಧಿ, ೭ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಕೌರವನ ಸ್ಥಿತಿಯು ಜನರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಊಹೆಗಳನ್ನು ಹೊಮ್ಮಿಸಿತು. ಕೆಲವರು ಇದಾವುದೋ ಸ್ತ್ರೀ ಸಂಬಂಧವಾದ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ರಾಜನು ಹೀಗಾದನೆಂದು ಅಂದುಕೊಂಡರೆ, ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು ಏಕೋ ದೊರೆಯು ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳತೊಡಗಿದರು, ಗುಣವಾಗದ ಯಾಉದೋ ರೋಗಪೀಡಿತನಾಗಿದ್ದಾನೆಂದು ಕೆಲವರು, ವಿಷಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ಪ್ರಾಣವೇ ಉಳಿಯುವಂತಿಲ್ಲವೆಂದು ಕೆಲವಉ, ಊಹಿಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಕೌರವನ ವರ್ತನೆ, ಆದೇಶಗಳು ಜನರ ಊಹೆಯಲ್ಲಿ ಬಗೆ ಬಗೆಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದವು.
ಅರ್ಥ:
ಸ್ತ್ರೈಣ: ಸ್ತ್ರೀ ಲಂಪಟ, ಸ್ತ್ರೀವಶನಾದವನು; ಚೇಷ್ಟಿ: ಚೆಲ್ಲಾಟ, ಸರಸ; ಕೆಲಬರು: ಕೆಲವರು, ಸ್ವಲ್ಪ ಜನ; ಕಾಣೆ: ತೋರದಂತಾಗು; ಅರಸ: ರಾಜ; ಕ್ಷೀಣ: ಕುಗ್ಗಿದ, ಸೊರಗಿದ; ರೋಗ: ಬೇನೆ, ಕಾಯಿಲೆ; ವಿಷ: ನಂಜು, ಗರಲ; ಪ್ರಯೋಗ:ನಿದರ್ಶನ, ದೃಷ್ಟಾಂತ; ಪ್ರಾಣ: ಜೀವ; ಶೋಷಿತ: ಬಾಡಿದ, ಸೊರಗಿದ; ಜಾಣ: ಬುದ್ಧಿವಂತ; ಊಹೆ: ಎಣಿಕೆ, ಅಂದಾಜು; ನೆನಹು: ಜ್ಞಾಪಕ, ನೆನಪು; ಸಾಣೆ: ಓರೆಗಲ್ಲು; ಸವೆ: ಕಡಿಮೆಯಾಗು, ಕೊರಗು; ನೃಪ: ರಾಜ; ನಿರ್ದೇಶ: ತೋರಿಸುವುದು, ಸೂಚಿಸುವುದು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಸ್ತ್ರೈಣ +ಚೀಷ್ಟಿತನೆಂದು +ಕೆಲಬರು
ಕಾಣೆವ್+ಅರಸನನ್+ಎಂದು+ ಕೆಲರ
ಕ್ಷೀಣ+ರೋಗಿತನೆಂದು+ ಕೆಲರು+ ವಿಷ+ ಪ್ರಯೋಗದಲಿ
ಪ್ರಾಣ+ಶೋಷಿತನೆಂದು +ಕೆಲಬರು
ಜಾಣಿನ್+ಊಹೆಯ+ ಜನದ+ ನೆನಹಿನ
ಸಾಣೆಯಲಿ +ಸವೆಯಿತ್ತು +ಕೌರವ+ ನೃಪನ+ ನಿರ್ದೇಶ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಕೌರವನ ಸ್ಥಿತಿಯ ಊಹೆಯ ಉಪಮಾನ: ಜಾಣಿನೊಹೆಯ ಜನದ ನೆನಹಿನ ಸಾಣೆಯಲಿ ಸವೆಯಿತ್ತು ಕೌರವ ನೃಪನ ನಿರ್ದೇಶ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 