ಹರನ ನಾಲಕು ಮುಖದ ಮಧ್ಯ
ಸ್ಫುರಿತ ದೀಶಾನನವೊಲಿರೆ ಸೋ
ದರ ಚತುಷ್ಟಯ ಮಧ್ಯದಲಿ ಕಂಡನು ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ
ಅರಸಿಯನು ವಾಮದಲಿ ವಿವಿಧಾ
ಭರಣ ಮಣಿರಶ್ಮಿಗಳ ಹೊದರಿನ
ಹೊರಳಿಯಲಿ ಕಣ್ಣಾಲಿಗಳು ಕೋರೈಸಿದವು ನಿಮಿಷದಲಿ (ವಿರಾಟ ಪರ್ವ, ೧೧ ಸಂಧಿ, ೧೦ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಈಶ್ವರನ ನಾಲ್ಕು ಮುಖಗಳಾದ ಸದ್ಯೋಜಾತ, ವಾಮದೇವ, ತತ್ಪುರುಷ, ಅಘೋರ ಗಳ ನಡುವೆ ಹೊರಹುಮ್ಮುವ ಈಶಾನ ಮುಖದಂತೆ, ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ನಾಲ್ವರು ತಮ್ಮಂದಿರ ನಡುವೆ ಆಸೀನನಾಗಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡನು, ಆತನ ವಾಮಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸರ್ವಾಭರಣ ಭೂಷಿತಳಾಗಿ ದ್ರೌಪದಿಯು ಕೂತಿದ್ದಳು. ಆ ದೃಶ್ಯವು ನೋಡುವವರ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಕುಕ್ಕುತ್ತಿದ್ದವು.
ಅರ್ಥ:
ಹರ: ಶಿವ; ಮುಖ: ಆನನ; ಮಧ್ಯ: ನಡುವೆ; ಸ್ಫುರಿತ:ಹೊಳೆವ; ಸೋದರ: ಅಣ್ಣ ತಮ್ಮಂದಿರು; ಕಂಡು: ನೋಡು; ಅರಸಿ: ರಾಣಿ; ವಾಮ: ಎಡಭಾಗ; ವಿವಿಧ: ಹಲವಾರು; ಆಭರಣ: ಒಡವೆ; ಮಣಿ: ರತ್ನ; ರಶ್ಮಿ: ಕಾಂತಿ; ಹೊದರು: ಗುಂಪು; ಹೊರಳಿ: ಗುಂಪು, ಆಧಿಕ್ಯ; ಕಣ್ಣಾಲಿ: ಕಣ್ಣುಗುಡ್ಡೆ; ಕೋರೈಸು: ಕಣ್ಣುಕುಕ್ಕು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಹರನ +ನಾಲಕು +ಮುಖದ +ಮಧ್ಯ
ಸ್ಫುರಿತದ್ + ಈಶಾನನವೊಲ್+ಇರೆ +ಸೋ
ದರ +ಚತುಷ್ಟಯ +ಮಧ್ಯದಲಿ+ ಕಂಡನು +ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ
ಅರಸಿಯನು +ವಾಮದಲಿ +ವಿವಿಧಾ
ಭರಣ +ಮಣಿ+ರಶ್ಮಿಗಳ +ಹೊದರಿನ
ಹೊರಳಿಯಲಿ +ಕಣ್ಣಾಲಿಗಳು +ಕೋರೈಸಿದವು +ನಿಮಿಷದಲಿ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಹರನ ನಾಲಕು ಮುಖದ ಮಧ್ಯಸ್ಫುರಿತದೀಶಾನನವೊಲಿರೆ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 