ಆದಿಯಲಿ ಕೃತಯುಗ ಹರಿಶ್ಚಂ
ದ್ರಾದಿಗಳು ಸೂರ್ಯಾನ್ವಯಕೆ ಬುಧ
ನಾದಿ ನಿಮ್ಮನ್ವಯಕೆ ಬಳಿಕ ಪುರೂರವ ಕ್ಷಿತಿಪ
ಮೇದಿನಿಯನಾ ಯುಗದೊಳವರೋ
ಪಾದಿ ಸಲಹಿದರಿಲ್ಲ ಬೆಳಗಿತು
ವೇದ ಬೋಧಿತ ಧರ್ಮ ಸೂರ್ಯಪ್ರಭೆಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೫ ಸಂಧಿ, ೩೬ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಕೃತಯುಗವು ಮೊದಲನೆಯ ಯುಗ. ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರನೇ ಮೊದಲಾದವರು ಆಗ ಸೂರ್ಯವಂಶದ ರಾಜರು. ನಿಮ್ಮ ಚಂದ್ರ ವಂಶಕೆ ಬುಧನೇ ಮೊದಲು. ಆನಂತರ ಪುರೂರವ. ಆ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಅವರ ಹಾಗೆ ರಾಜ್ಯಭಾರ ಮಾಡಿದವರಾರು ಇಲ್ಲ. ವೈದಿಕ ಧರ್ಮವು ಆಗ ಸೂರ್ಯ ಪ್ರಕಾಶಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬೆಳಗಿತು.
ಅರ್ಥ:
ಆದಿ: ಮುಂಚೆ, ಮೊದಲು; ಕೃತಯುಗ: ಸತ್ಯಯುಗ; ಯುಗ: ವಿಶ್ವದ ದೀರ್ಘವಾದ ಕಾಲಖಂಡ; ಆದಿ: ಮೊದಲಾದ; ಅನ್ವಯ: ವಂಶ; ಬಳಿಕ: ನಂತರ; ಕ್ಷಿತಿಪ: ರಾಜ; ಮೇದಿನಿ: ಭೂಮಿ; ಉಪಾಧಿ: ಕಾರಣ; ಸಲಹು: ಪೋಷಿಸು; ಬೆಳಗು: ಪ್ರಜ್ವಲಿಸು; ವೇದ: ಶೃತಿ; ಬೋಧಿತ: ಹೇಳಿದ; ಧರ್ಮ: ಧಾರಣ ಮಾಡಿದುದು, ನಿಯಮ; ಸೂರ್ಯ: ರವಿ; ಪ್ರಭೆ: ಕಾಂತಿ, ಪ್ರಕಾಶ; ಸರಿ: ಸಮ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಆದಿಯಲಿ +ಕೃತಯುಗ +ಹರಿಶ್ಚಂ
ದ್ರಾದಿಗಳು +ಸೂರ್ಯ+ಅನ್ವಯಕೆ+ ಬುಧ
ನಾದಿ +ನಿಮ್ಮ್+ಅನ್ವಯಕೆ +ಬಳಿಕ+ ಪುರೂರವ +ಕ್ಷಿತಿಪ
ಮೇದಿನಿಯನ್+ಆ+ ಯುಗದೊಳ್+ಅವರೋ
ಪಾದಿ +ಸಲಹಿದರಿಲ್ಲ+ ಬೆಳಗಿತು
ವೇದ+ ಬೋಧಿತ+ ಧರ್ಮ +ಸೂರ್ಯಪ್ರಭೆಗೆ+ ಸರಿಯಾಗಿ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಬೆಳಗಿತು ವೇದ ಬೋಧಿತ ಧರ್ಮ ಸೂರ್ಯಪ್ರಭೆಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 