ವಿದಿತವಿಂತಿದು ಸಪ್ತಋಷಿಗಳ
ಸದನವದು ಹದಿನಾಲ್ಕು ಲಕ್ಷವು
ಮುದದಿ ನೆಲಸಿಹ ಧ್ರುವನುತಾ ಹದಿನೈದು ಲಕ್ಷದಲಿ
ಅದರ ಮೇಲಿಹ ವಿಷ್ಣು ಪದದಲಿ
ಸದಮಳಾತ್ಮಕ ಶಿಂಶುಮಾರನು
ಪದುಳದಲಿ ಸಕಲಕ್ಕೆ ಸಲೆಯಾಧಾರವಾಗಿಹನು (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೮ ಸಂಧಿ, ೬೮ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಭೂಮಿಯಿಂದ ಸಪ್ತರ್ಷಿ ಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಲಕ್ಷ ಯೋಜನ, ಧೃವನಿಗೆ ಹದಿನೈದು ಲಕ್ಷ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಲನಾದ ಶಿಂಶುಮಾರನು ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಆಧಾರವಾಗಿದ್ದಾನೆ.
ಅರ್ಥ:
ವಿದಿತ: ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದುದು, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದುದು; ಸಪ್ತಋಷಿ: ಅಗಸ್ತ್ಯ, ಅತ್ರಿ, ಭಾರಧ್ವಾಜ, ಗೌತಮ, ಜಮದಗ್ನಿ, ವಶಿಷ್ಠ, ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಗಳೆಂಬ ಹೆಸರುಳ್ಳ ನಕ್ಷತ್ರದ ಗುಂಪು; ಮುದ: ಸಂತಸ; ಸದಮಳ: ನಿರ್ಮಲ; ಪದುಳ: ಒಳಿತು, ಸುಖ; ಸಕಲ: ಎಲ್ಲ; ಸಲೆ: ಒಂದೇ ಸಮನೆ, ವಿಸ್ತೀರ್ಣ; ಆಧಾರ: ಆಶ್ರಯ, ಅವಲಂಬನೆ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ವಿದಿತವ್+ಇಂತಿದು +ಸಪ್ತ+ಋಷಿಗಳ
ಸದನವದು +ಹದಿನಾಲ್ಕು +ಲಕ್ಷವು
ಮುದದಿ +ನೆಲಸಿಹ+ ಧ್ರುವನು+ತಾ+ ಹದಿನೈದು +ಲಕ್ಷದಲಿ
ಅದರ +ಮೇಲಿಹ +ವಿಷ್ಣು +ಪದದಲಿ
ಸದಮಳಾತ್ಮಕ +ಶಿಂಶುಮಾರನು
ಪದುಳದಲಿ+ ಸಕಲಕ್ಕೆ +ಸಲೆ+ಆಧಾರವಾಗಿಹನು
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಸಪ್ತಋಷಿಮಂಡಲ, ಧ್ರುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುವ ಪದ್ಯ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 