ಪದ್ಯ ೪೮: ದ್ರೌಪದಿಯು ತನ್ನ ಪತಿಯರನ್ನು ಹೇಗೆ ಹಂಗಿಸಿದಳು?

ಅಂದು ಕೌರವ ನಾಯಿ ಸಭೆಯಲಿ
ತಂದು ಸೀರೆಯ ಸುಲಿಸಿದನು ತಾ
ನಿಂದು ಕೀಚಕ ಕುನ್ನಿಯೊದೆದನು ವಾಮಪಾದದಲಿ
ಅಂದು ಮೇಲಿಂದಾದ ಭಂಗಕೆ
ಬಂದುದಾವುದು ನೀವು ಬಲ್ಲಿದ
ರೆಂದು ಹೊಕ್ಕರೆ ಹೆಣ್ಣಕೊಂದಿರಿಯೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ (ವಿರಾಟ ಪರ್ವ, ೩ ಸಂಧಿ, ೪೮ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಹಿಂದೆ ದುರ್ಯೋಧನನು ನನ್ನನ್ನು ಸಭೆಗೆಳೆದು ಸೀರೆಯನ್ನು ಸುಲಿಸಿದನು. ಇಂದು ರಾಜಸಭೆಯ ಮುಂದೆ ನನ್ನನ್ನು ಕೀಚಕನೆಂಬ ನಾಯಿ ಎಡಗಾಲಿನಿಂದ ಒದೆದನು. ಅಂದು ಇಂದೂ ನನಗೊದಗಿದ ಭಂಗಕ್ಕೆ ನೀವು ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಏನು ಮಾಡಿದಿರಿ? ವೀರರೆಂದು ವರಿಸಿದರೆ ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಕೊಂದಿರಿ ಎಂದು ದ್ರೌಪದಿಯು ಹಂಗಿಸಿದಳು.

ಅರ್ಥ:
ಅಂದು: ಹಿಂದೆ; ನಾಯಿ: ಶ್ವಾನ; ಸಭೆ: ದರ್ಬಾರು; ಸೀರೆ: ಬಟ್ಟೆ; ಸುಲಿ: ತೆಗೆ, ಕಳಚು; ಕುನ್ನಿ: ನಾಯಿ; ಒದೆ: ಕಾಲಿನಿಂದ ನೂಕು; ವಾಮ: ಎಡ; ಪಾದ: ಚರಣ; ಭಂಗ: ಮುರಿಯುವಿಕೆ; ಬಲ್ಲಿರಿ: ತಿಳಿದಿರುವಿರಿ; ಹೊಕ್ಕು: ಸೇರು; ಕೊಂದು: ಕೊಲ್ಲು, ಸಾಯಿಸು; ಇಂದುಮುಖಿ: ಚಂದ್ರನಂತ ಮುಖವುಳ್ಳವಳು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಅಂದು+ ಕೌರವ+ ನಾಯಿ +ಸಭೆಯಲಿ
ತಂದು+ ಸೀರೆಯ+ ಸುಲಿಸಿದನು +ತಾನ್
ಇಂದು +ಕೀಚಕ+ ಕುನ್ನಿ+ಒದೆದನು +ವಾಮಪಾದದಲಿ
ಅಂದು +ಮೇಲಿಂದಾದ +ಭಂಗಕೆ
ಬಂದುದ್+ಆವುದು +ನೀವು +ಬಲ್ಲಿದ
ರೆಂದು +ಹೊಕ್ಕರೆ +ಹೆಣ್ಣ+ಕೊಂದಿರಿ+ಯೆಂದಳ್+ಇಂದುಮುಖಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಅಂದು, ಇಂದು, ತಂದು, ಬಂದು, ಎಂದು – ಪ್ರಾಸ ಪದಗಳು
(೨) ಹಂಗಿಸುವ ಪರಿ – ನೀವು ಬಲ್ಲಿದರೆಂದು ಹೊಕ್ಕರೆ ಹೆಣ್ಣಕೊಂದಿರಿಯೆಂದಳಿಂದುಮುಖಿ
(೩) ನಾಯಿ, ಕುನ್ನಿ – ಸಮನಾರ್ಥಕ ಪದ