ಏರುಗಳು ಬುದುಬುದಿಸಿ ರಕುತವ
ಕಾರಿ ಕಾಳಿಜ ಖಂಡ ನೆಣ ಜಿಗಿ
ದೋರಿ ಬೆಳುನೊರೆ ಮಸಗಿ ನಸುಬಿಸಿರಕುತ ಹೊನಲಿಡಲು
ಕೌರಿಡಲು ಕಡಿದುಡಿದವೆಲು ಮೊಗ
ದೋರುಗಳ ಪೂರಾಯ ಘಾಯದ
ತಾರುಥಟ್ಟಿನ ಹೆಣನ ಮೆದೆ ಹೇರಾಲ ರಂಜಿಸಿತು (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೧೦ ಸಂಧಿ, ೬ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಕೌರವ ಯೋಧರ ಗಾಯಗಳು ರಕ್ತವನ್ನು ಕಾರಿದವು. ಮಾಂಸಖಂಡ, ನೆಣ, ಪಿತ್ತಕೋಶಗಳು ಹೊರಬಂದು ಬಿಳಿಯ ನೊರೆ ಕಾಣಿಸಿದವು. ಕೆಟ್ಟವಾಸನೆ ಹಬ್ಬಿತು. ಎಲುಬುಗಳು ತುಂಡಾಗಿ ಚರ್ಮದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಇಣುಕಿದವು. ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಗಾಯಗೊಂಡು ಬಿದ್ದ ಹೆಣಗಳ ರಾಶಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿತ್ತು.
ಅರ್ಥ:
ಏರು: ಹತ್ತು, ಆರೋಹಿಸು; ಬುದುಬುದಿಸು: ಒಂದೇ ಸಮನೆ, ದಪದಪ; ರಕುತ: ನೆತ್ತರು; ಕಾರು: ಹರಿ; ಕಾಳಿಜ: ಪಿತ್ತಾಶಯ; ಖಂಡ: ತುಂಡು; ನೆಣ: ಕೊಬ್ಬು, ಮೇದಸ್ಸು; ಜಿಗಿ: ಹಾರು; ತೋರು: ಕಾಣಿಸು; ಬೆಳು: ಬಿಳುಪು; ನೊರೆ: ಬುರುಗು, ಫೇನ; ಮಸಗು: ಹರಡು; ನಸು: ಕೊಂಚ; ಬಿಸಿ: ಕಾವು; ಹೊನಲು: ಕಾಂತಿ; ಕೌರು: ಸುಟ್ಟವಾಸನೆ, ಕೆಟ್ಟ ನಾತ; ಕಡಿ: ಸೀಳು; ಮೊಗ: ಮುಖ; ತೋರು: ಗೋಚರ; ಪೂರಾಯ: ಪರಿಪೂರ್ಣ; ಘಾಯ: ಪೆಟ್ಟು; ತಾರು: ಸೊರಗು, ಬಡಕಲಾಗು; ಥಟ್ಟು: ಪಕ್ಕ, ಕಡೆ, ಗುಂಪು; ಹೆಣ: ಜೀವವಿಲ್ಲದ ಶರೀರ; ರಂಜಿಸು: ಹೊಳೆ, ಪ್ರಕಾಶಿಸು; ಎಲು: ಮೂಳೆ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಏರುಗಳು +ಬುದುಬುದಿಸಿ +ರಕುತವ
ಕಾರಿ +ಕಾಳಿಜ +ಖಂಡ +ನೆಣ +ಜಿಗಿ
ದೋರಿ +ಬೆಳುನೊರೆ +ಮಸಗಿ +ನಸು+ಬಿಸಿ+ರಕುತ +ಹೊನಲಿಡಲು
ಕೌರಿಡಲು +ಕಡಿದುಡಿದವ್+ಎಲು +ಮೊಗ
ದೋರುಗಳ+ ಪೂರಾಯ +ಘಾಯದ
ತಾರುಥಟ್ಟಿನ +ಹೆಣನ +ಮೆದೆ +ಹೇರಾಲ +ರಂಜಿಸಿತು
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ರಣಭೂಮಿಯಲ್ಲು ರಂಜನೆಯ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ತೋರುವ ಕವಿ – ಪೂರಾಯ ಘಾಯದ
ತಾರುಥಟ್ಟಿನ ಹೆಣನ ಮೆದೆ ಹೇರಾಲ ರಂಜಿಸಿತು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 