ತುಳುಕಿತದ್ಭುತ ರೋಷ ಸುಯ್ಲಿನ
ಝಳಹೊಡೆದು ಮೂಗುತಿಯ ಮುತ್ತಿನ
ಬೆಳಕು ಕಂದಿತು ಕುಂದಿತಮಲಚ್ಛವಿ ಮುಖಾಂಬುಜದ
ಹೊಳೆ ಹೊಳೆವ ಕೆಂದಳದ ಸೆಳ್ಳುಗು
ರೊಳ ಮಯೂಖದ ಮಣಿಯ ಮುದ್ರಿಕೆ
ದಳ ಮರೀಚಿಯಲೆಸೆದುದೆತ್ತಿದ ಹಸ್ತವೂರ್ವಶಿಯ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೯ ಸಂಧಿ, ೪೧ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಊರ್ವಶಿಗೆ ಬಹಳ ಕೋಪವು ಆವರಿಸಿತು, ಉಕ್ಕಿದ ಕೋಪಕ್ಕೆ ಆಕೆಯು ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಟ್ಟಳು, ಆ ಕೋಪದ ಉಸಿರಿನ ಶಾಖಕ್ಕೆ ಮೂಗಿತಿಯ ಮುತ್ತಿನ ಬೆಳಕು ಕಂದಿತು, ಮುಖ ಕಮಲದ ಕಾಮ್ತಿಯು ಕುಂದಿತು, ಊರ್ವಹ್ಸಿಯು ಕೈಯೆತ್ತಲು, ಅವಳ ಹಸ್ತದ ಕೆಂಪು, ಬೆರಳುಗಳ ಉಗುರುಗಳ ಬೆಡಗು ಮಣಿ ಮುದ್ರಿಕೆಯ ಕಿರಣಗಳಿಂದ ಅವಳ ಹಸ್ತವು ಶೋಭಿಸಿತು.
ಅರ್ಥ:
ತುಳುಕು: ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ, ಉಕ್ಕುವಿಕೆ; ಅದ್ಭುತ: ಅತ್ಯಾಶ್ಚರ್ಯಕರವಾದ, ವಿಸ್ಮಯ; ರೋಷ: ಕೋಪ; ಸುಯ್ಲು: ನಿಟ್ಟುಸಿರು; ಝಳ: ಕಾಂತಿ, ಶಾಖ; ಹೊಡೆ: ತಾಗು; ಮೂಗುತಿ: ಮೂಗಿನ ಆಭರಣ; ಮುಖ: ಆನನ; ಅಂಬುಜ: ಕಮಲ; ಮುತ್ತು: ಬೆಲೆಬಾಳುವ ರತ್ನ; ಬೆಳಕು: ಕಾಂತಿ; ಕಂದು: ಕಡಿಮೆಯಾಗು, ಮಾಸು; ಕುಂದು: ಕೊರತೆ; ಅಮಲ: ನಿರ್ಮಲ; ಚ್ಛವಿ: ಕಾಂತಿ; ಹೊಳೆ: ಪ್ರಕಾಶಿಸು; ಕೆಂದಳದ: ಕೆಂಪಾದ; ಸೆಳ್ಳು: ಚೂಪಾದ; ಉಗುರು: ನಖ; ಮಯೂಖ: ಕಿರಣ, ರಶ್ಮಿ; ಮುದ್ರಿಕೆ: ಮುದ್ರೆಯುಳ್ಳ ಉಂಗುರ; ದಳ: ಗುಂಪು, ಸಾಲು; ಮರೀಚಿ: ಕಿರಣ, ರಶ್ಮಿ, ಕಾಂತಿ; ಹಸ್ತ: ಕೈ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ತುಳುಕಿತ್+ಅದ್ಭುತ +ರೋಷ +ಸುಯ್ಲಿನ
ಝಳ+ಹೊಡೆದು +ಮೂಗುತಿಯ +ಮುತ್ತಿನ
ಬೆಳಕು +ಕಂದಿತು +ಕುಂದಿತ್+ಅಮಲ+ಚ್ಛವಿ +ಮುಖಾಂಬುಜದ
ಹೊಳೆ +ಹೊಳೆವ +ಕೆಂದಳದ +ಸೆಳ್ಳ್+ಉಗು
ರೊಳ+ ಮಯೂಖದ+ ಮಣಿಯ+ ಮುದ್ರಿಕೆ
ದಳ +ಮರೀಚಿಯಲ್+ಎಸೆದುದ್+ಎತ್ತಿದ +ಹಸ್ತ+ಊರ್ವಶಿಯ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಮ ಕಾರದ ಸಾಲು ಪದಗಳು – ಮಯೂಖದ ಮಣಿಯ ಮುದ್ರಿಕೆದಳ ಮರೀಚಿಯಲೆಸೆದುದೆತ್ತಿದ
(೨) ಬೆಳಕು, ಹೊಳೆ, ಮರೀಚಿ, ಝಳ, ಚ್ಛವಿ, ಮಯೂಖ – ಸಮನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 