ಪದ್ಯ ೯: ಭೀಮನು ದುರ್ಯೋಧನನ್ನು ಹೇಗೆ ಹಂಗಿಸಿದನು?

ಎತ್ತಿ ಕಳೆದೈ ಬನಕೆ ನಾವ್ ನಿ
ಮ್ಮೆತ್ತುಗಳಲೈ ಬೆರಳಲೇಡಿಸಿ
ದೆತ್ತುಗಳ ಕೂಡೇಕೆ ಸರಿನುಡಿ ಸಾರ್ವಭೌಮರಿಗೆ
ಇತ್ತಲೇತಕೆ ಬಿಜಯಮಾಡಿದಿ
ರೊತ್ತದೇ ಕಲುನೆಲನು ಪವಡಿಸಿ
ಮತ್ತೆ ತೊಡೆಗಳ ತಿವಿಯ ಬೇಕೇ ಎಂದನಾ ಭೀಮ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೮ ಸಂಧಿ, ೯ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಎಲೈ ಸುಯೋಧನ, ನಮ್ಮನ್ನು ಕಾಡಿಗೆ ಓಡಿಸಿದೆಯಲ್ಲವೇ? ನಾವು ನಿಮ್ಮ ಎತ್ತುಗಳಲ್ಲವೇ? ಬೆರಳಿನಲ್ಲಿ ಅಣಗಿಸಿದ ಎತ್ತುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಸಾರ್ವಭೌಮರಾದ ನಿಮಗೆಂತಹ ಮಾತುಕತೆ? ಒಡೆಯ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಏಕೆ ಬಂದಿರುವಿರಿ? ಮಲಗಿದಾಗ ಕಲ್ಲು ನೆಲವು ಒತ್ತುವುದಿಲ್ಲವೇ? ಮತ್ತೆ ನಿಮ್ಮ ತೊಡೆಗಳನ್ನು ಚುಚ್ಚಬೇಕೆ ಎಂದು ಹಂಗಿಸಿದನು.

ಅರ್ಥ:
ಎತ್ತು: ಮೇಲೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡು; ಕಳೆದೈ: ಓಡಿಸು, ದೂರತಳ್ಳು; ಬನ: ಕಾಡು; ಎತ್ತು: ಹೋರಿ; ಬೆರಳು: ಅಂಗುಲಿ; ಏಡಿಸು: ಅಣಕಿಸು, ನಿಂದಿಸು; ಕೂಡ: ಜೊತೆ; ಸರಿನುಡಿ: ಸರಿಯಾದ ಮಾತು; ಸಾರ್ವಭೌಮ: ರಾಜ; ಬಿಜಯ: ಬರುವಿಕೆ, ಆಗಮನ; ಒತ್ತು: ಚುಚ್ಚು; ಕಲು: ಕಲ್ಲು; ನೆಲ: ಭೂಮಿ; ಪವಡಿಸು: ಮಲಗು; ತೊಡೆ: ಊರು; ತಿವಿ: ಚುಚ್ಚು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಎತ್ತಿ +ಕಳೆದೈ +ಬನಕೆ +ನಾವ್ +ನಿ
ಮ್ಮೆತ್ತುಗಳಲೈ +ಬೆರಳಲ್+ಏಡಿಸಿದ್
ಎತ್ತುಗಳ +ಕೂಡೇಕೆ +ಸರಿನುಡಿ +ಸಾರ್ವಭೌಮರಿಗೆ
ಇತ್ತಲೇತಕೆ +ಬಿಜಯ+ಮಾಡಿದಿರ್
ಒತ್ತದೇ +ಕಲುನೆಲನು +ಪವಡಿಸಿ
ಮತ್ತೆ+ ತೊಡೆಗಳ +ತಿವಿಯ +ಬೇಕೇ +ಎಂದನಾ +ಭೀಮ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಹಂಗಿಸುವ ಪರಿ – ಒತ್ತದೇ ಕಲುನೆಲನು ಪವಡಿಸಿ ಮತ್ತೆ ತೊಡೆಗಳ ತಿವಿಯ ಬೇಕೇ
(೨) ಎತ್ತು – ಪದದ ಬಳಕೆ, ೨,೩ ಸಾಲಿನ ಮೊದಲ ಪದ

ಪದ್ಯ ೧೯: ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೊರಟನು?

ಜನಪ ಕಳುಹಿದ ದೂತರಿವರರ
ಮನೆಗೆ ಬಂದರು ಜೀಯ ಧೃತರಾ
ಷ್ಟ್ರನ ಸಮಯವಾಯಿತ್ತು ನಿಮ್ಮಡಿ ಬಿಜಯಮಾಡುವುದು
ಎನಲು ತನ್ನ ಕುಮಾರರನು ತ
ನ್ನನುಜರನು ಸಚಿವ ಪ್ರಧಾನರ
ನನಿಬರನು ಕರೆಸಿದನು ನೃಪ ಹೊರವಂಟನರಮನೆಯ (ಸಭಾ ಪರ್ವ, ೧೪ ಸಂಧಿ, ೧೯ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನ ದೂತರು ಪಾಂಡವರಿದ್ದ ಅರಮನೆಗೆ ಬಂದರು. ಒಡೆಯ ದಯಮಾಡಿಸಿ ರಾಜ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಮಾತಿಗೆ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎಂದರು. ಧರ್ಮಜನು ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳು, ತಮ್ಮಂದಿರು, ಸಚಿವರುಗಳನ್ನು ಕರೆಸಿ ಅವರೊಡನೆ ತನ್ನ ಅರಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಟನು.

ಅರ್ಥ:
ಜನಪ: ರಾಜ; ಕಳುಹಿದ: ಕಳಿಸು; ದೂತ: ಸೇವಕ; ಮನೆ: ಆಲಯ; ಬಂದರು: ಆಗಮಿಸು; ಜೀಯ: ಒಡೆಯ; ಸಮಯ: ಕಾಲ; ಅಡಿ: ಪಾದ; ಬಿಜಯ: ದಯಮಾಡಿಸು; ಎನಲು: ಹೇಳಲು; ಕುಮಾರ: ಮಕ್ಕಳು; ಅನುಜ: ತಮ್ಮಂದಿರು; ಸಚಿವ: ಮಂತ್ರಿ; ಪ್ರಧಾನ: ಮುಖ್ಯ; ಅನಿಬರು: ಅಷ್ಟು ಜನ; ಕರೆಸು: ಬರೆಮಾಡು; ನೃಪ: ರಾಜ; ಹೊರವಂಟ: ತೆರಳು; ಅರಮನೆ: ರಾಜನ ಆಲಯ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಜನಪ +ಕಳುಹಿದ+ ದೂತರ್+ಇವರ್+ಅರ
ಮನೆಗೆ+ ಬಂದರು +ಜೀಯ +ಧೃತರಾ
ಷ್ಟ್ರನ +ಸಮಯವಾಯಿತ್ತು+ ನಿಮ್ಮಡಿ+ ಬಿಜಯಮಾಡುವುದು
ಎನಲು +ತನ್ನ +ಕುಮಾರರನು+ ತನ್ನ್
ಅನುಜರನು +ಸಚಿವ +ಪ್ರಧಾನರನ್
ಅನಿಬರನು+ ಕರೆಸಿದನು +ನೃಪ +ಹೊರವಂಟನ್+ಅರಮನೆಯ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ತೆರಳಿ ಎಂದು ಹೇಳಲು – ನಿಮ್ಮಡಿ ಬಿಜಯಮಾಡುವುದು
(೨) ಜನಪ, ಜೀಯ, ನೃಪ – ಸಮನಾರ್ಥಕ ಪದ