ಹೊಯ್ದು ಹಿಂಗದ ಮುನ್ನ ಭೀಮನ
ಕೈದುಡುಕಿದರೆ ಮುರಿದು ಹಿಂದಕೆ
ಹಾಯ್ದಡೊಡೆಮುರಿಯಿತ್ತು ಕುಸಿದರೆ ಕಾಲೊಳೊಡೆಯವುಚಿ
ಮೈದೆಗೆದರಿಟ್ಟಣಿಸಿ ಪೂತ್ಕೃತಿ
ಗೈದು ಸುಭಟನ ಸಿಂಹನಾದಕೆ
ಮುಯ್ದೆಗೆದು ಕರಿ ಕಾದುತಿರ್ದುದು ಭೀಮಸೇನನಲಿ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೩ ಸಂಧಿ, ೩೬ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಭೀಮನು ಸುಪ್ರತೀಕ ಗಜವನ್ನು ಹೊಡೆದು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು ಅದು ಅವನ ಕೈ ತುಡುಕಿತು. ಭೀಮನು ಹಿಮ್ದಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಜೊತೆಗೇ ನುತ್ತಿತು. ಭೀಮನು ಕುಸಿದರೆ ಅದು ಕಾಲಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ಟಿತು, ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಸರಿದರೆ ಅಟ್ಟಿ ಬಂತು, ಭೀಮನು ಸಿಂಹನಾದ ಮಾಡಿದರೆ ಅದೂ ಪೂತ್ಕೃತಿ ಮಾಡಿತು.
ಅರ್ಥ:
ಹೊಯ್ದು: ಹೊಡೆ; ಹಿಂಗು: ಕಡಿಮೆಯಾಗು; ಮುನ್ನ: ಮೊದಲು; ಕೈ: ಹಸ್ತ; ತುಡುಕು: ಬೇಗನೆ ಹಿಡಿ, ಹೋರಾಡು, ಸೆಣಸು; ಮುರಿ: ಸೀಳು; ಹಿಂದೆ: ಹಿಂಭಾಗ; ಒಡೆ: ಸೀಳು, ಬಿರಿ; ಸೀಳು: ಮುರಿ; ಕುಸಿ: ಬೀಳು; ಕಾಲು: ಪಾದ; ಅವುಚು: ಹಿಸುಕು; ಮೈ: ತನು, ದೇಹ; ತೆಗೆ: ಈಚೆಗೆ ತರು; ಅಟ್ಟಣಿಸು: ಹಿಂಬಾಲಿಸು; ಪೂತು: ಭಲೇ, ಭೇಷ್; ಸುಭಟ: ಪರಾಕ್ರಮಿ; ಸಿಂಹ: ಕೇಸರಿ; ನಾದ: ಶಬ್ದ; ಸಿಂಹನಾದ: ಗರ್ಜನೆ; ಮುಯ್: ಭುಜ; ಕರಿ: ಆನೆ; ಕಾದು: ಹೋರಾದು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಹೊಯ್ದು +ಹಿಂಗದ +ಮುನ್ನ +ಭೀಮನ
ಕೈ+ತುಡುಕಿದರೆ +ಮುರಿದು +ಹಿಂದಕೆ
ಹಾಯ್ದಡ್+ಒಡೆ+ಮುರಿಯಿತ್ತು +ಕುಸಿದರೆ+ ಕಾಲೊಳ್+ಒಡೆ+ಅವುಚಿ
ಮೈ+ತೆಗೆದರ್+ಅಟ್ಟಣಿಸಿ +ಪೂತ್ಕೃತಿ
ಗೈದು +ಸುಭಟನ+ ಸಿಂಹನಾದಕೆ
ಮುಯ್ದೆಗೆದು+ ಕರಿ+ ಕಾದುತಿರ್ದುದು +ಭೀಮಸೇನನಲಿ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಸಿಂಹನಾದ, ಪೂತ್ಕೃತಿ – ಪದಗಳ ಬಳಕೆ
(೨) ತುಡುಕು, ಕುಸಿ, ಅವುಚಿ, ಅಟ್ಟಣಿಸಿ, ಹೊಯ್ದು – ಹೋರಾಟವನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಪದಗಳು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 