ನಿಟಿಲನಯನದ ಜಡಿವ ಜೂಟದ
ಜಟೆಯ ಪೂತ್ಕೃತಿಯುರಿಯ ನಾಸಾ
ಪುಟದ ವೈಕಕ್ಷಕದ ವಿಷಧರಪತಿಯ ವಾಸುಗಿಯ
ಚಟುಳ ಚಪಳಪ್ರಭೆಯ ಘನಸಂ
ಘಟಿತವೆನೆ ಗರ್ಗರದ ಘೋರ
ಸ್ಫುಟರವದ ರೌದ್ರಾಭಿರತಿಯಲಿ ರಂಜಿಸಿತು ಭೂತ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೯ ಸಂಧಿ, ೧೭ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಉರಿಗಣ್ಣು, ಜಡೆ, ಫೂತ್ಕಾರಮಾಡುತ್ತಾ ಉರಿಯುಗುಳುವ ಮೂಗು, ಸರ್ಪಭೂಷಣ, ಥಳಥಳಿಸುವ ಪ್ರಭೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ ಅತಿ ಉಚ್ಚವಾದ ಶಬ್ದಮಾಡುತ್ತಾ ಆ ಭಯಂಕರ ಭೂತವು ಇದಿರಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತಿತು.
ಅರ್ಥ:
ನಿಟಿಲ: ಹಣೆ, ಫಾಲ; ನಯನ: ಕಣ್ಣು; ಜಡಿ: ಬೆದರಿಕೆ, ಹೆದರಿಕೆ; ಜೂಟ: ಜಡೆ, ಜಡೆಗಟ್ಟಿದ ಕೂದಲು; ಜಟೆ: ಜಡೆ, ಕೂದಲು; ಪೂತ್ಕೃತಿ: ಗರ್ಜಿಸು; ಉರಿ: ಬೆಂಕಿ; ನಾಸಾಪುಟ: ಮೂಗು; ಕಕ್ಷ: ಕಂಕಳು; ವಿಷ: ಗರಲ; ವಿಷಧರ: ವಿಷವನ್ನು ಧರಿಸಿದವ (ನಾಗ); ಪತಿ: ಒಡೆಯ; ವಾಸುಕಿ: ಅನಂತ, ವಾಸುಕಿ, ತಕ್ಷಕ, ಕರ್ಕೋಟಕ, ಪದ್ಮ, ಮಹಾಪದ್ಮ, ಶಂಖ ಹಾಗೂ ಕುಲಿಕ ಎಂಬ ಅಷ್ಟಕುಲ ನಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡನೆಯವ; ಚಟುಲ: ವೇಗ, ತ್ವರಿತ; ಚಪಲ: ಚಂಚಲ ಸ್ವಭಾವದವನು; ಪ್ರಭೆ: ಕಾಂತಿ; ಘನ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಸಂಘಟಿತ: ಕೂಡಿದ; ಗರ್ಗರ: ಸಣ್ಣಸಣ್ಣ ಗೆಜ್ಜೆ ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಕಾಲಿನ ಕಡಗ; ಘೋರ: ಉಗ್ರವಾದುದು; ಸ್ಫುಟ: ಅರಳಿದುದು, ವಿಕಸಿತವಾದುದು; ರವ: ಶಬ್ದ; ರೌದ್ರ: ಭಯಂಕರ; ರಂಜಿಸು: ಹೊಳೆ, ಪ್ರಕಾಶಿಸು; ಭೂತ: ದೆವ್ವ, ಪಿಶಾಚಿ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ನಿಟಿಲನಯನದ+ ಜಡಿವ +ಜೂಟದ
ಜಟೆಯ +ಪೂತ್ಕೃತಿ+ಉರಿಯ +ನಾಸಾ
ಪುಟದ +ವೈಕಕ್ಷಕದ +ವಿಷಧರಪತಿಯ +ವಾಸುಗಿಯ
ಚಟುಳ +ಚಪಳ+ಪ್ರಭೆಯ +ಘನ+ಸಂ
ಘಟಿತವ್+ಎನೆ +ಗರ್ಗರದ +ಘೋರ
ಸ್ಫುಟ+ರವದ +ರೌದ್ರಾಭಿರತಿಯಲಿ +ರಂಜಿಸಿತು+ ಭೂತ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಜ ಕಾರದ ತ್ರಿವಳಿ ಪದ – ಜಡಿವ ಜೂಟದ ಜಟೆಯ
(೨) ವ ಕಾರದ ತ್ರಿವಳಿ ಪದ – ವೈಕಕ್ಷಕದ ವಿಷಧರಪತಿಯ ವಾಸುಗಿಯ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 