ಆ ಮಹಾಮಂತ್ರಾಭಿಮಂತ್ರಿತ
ಭೀಮವಿಕ್ರಮತೃಣವನಶ್ವ
ತ್ಥಾಮನಿಡೆ ಲೋಕತ್ರಯಕ್ಷೋಭಪ್ರಭಂಜನವ
ವ್ಯೋಮಕೇಶಲಲಾಟ ವಿಶ್ರುತ
ಧೂಮಕೇತುಶಿಖಾವಿಸಂಸ್ಥುಳ
ಧೂಮಚುಂಬಿತ ಖಚರಚಯ ಭೂರಿಸಿತು ರಿಪುನೃಪರ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೧೦ ಸಂಧಿ, ೨೧ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಮಹಾಮಂತ್ರದಿಂದ ಅಭಿಮಂತ್ರಿತವಾದ ಪ್ರಚಂಡಶಕ್ತಿಯ ಭಯಂಕರವಾದ ತೃಣವನ್ನು ಬಿಡಲು ಅದರಿಂದ ಮೂರು ಲೋಕಗಳೂ ಕ್ಷೋಭೆಗೊಳಗಾದವು. ಶಿವನ ಹಣೆಗಣ್ಣಿನ ಉರಿಯು ಧೂಮ ಚುಂಬಿತವಾಗಿ ಅನೇಕ ದೇವತೆಗಳೊಡನೆ ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಮುತ್ತಿತು.
ಅರ್ಥ:
ಮಹಾಮಂತ್ರ: ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ, ಹಿರಿದಾದ ಮಂತ್ರ; ಮಂತ್ರ: ವೇದದಲ್ಲಿರುವ ಛಂದೋ ಬದ್ಧವೂ ಪವಿತ್ರವೂ ಆದ ದೇವತಾಸ್ತುತಿ; ಅಭಿಮಂತ್ರ: ಮಂತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ; ಭೀಮ: ಭಯಂಕರ; ವಿಕ್ರಮ: ಶೂರ, ಸಾಹಸ; ತೃಣ: ಹುಲ್ಲು; ಲೋಕ: ಜಗತ್ತು; ತ್ರಯ: ಮೂರು; ಕ್ಷೋಭೆ: ಅಲುಗಾಟ, ಕುಲುಕಾಟ; ಪ್ರಭಂಜನ: ಚೂರು ಮಾಡುವುದು; ವ್ಯೋಮ: ಆಕಾಶ, ಗಗನ; ಕೇಶ: ಕೂದಲು; ವ್ಯೋಮಕೇಶ: ಶಿವ; ಲಲಾಟ: ಹಣೆ; ವಿಶ್ರುತ: ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದವನು, ಕೀರ್ತಿವಂತ; ಧೂಮಕೇತು: ಉಲ್ಕೆ, ಬಾಲಚುಕ್ಕಿ; ಶಿಖೆ: ಜುಟ್ಟು; ಧೂಮ: ಹೊಗೆ; ಚುಂಬಿತ: ಮುತ್ತು; ಖಚರ: ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುವ, ಆಕಾಶಗಾಮಿಯಾದ; ಚಯ: ಗುಂಪು; ಭೂರಿ: ಹೆಚ್ಚು, ಅಧಿಕ; ರಿಪು: ವೈರಿ; ನೃಪ: ರಾಜ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಆ +ಮಹಾ+ಮಂತ್ರ+ಅಭಿಮಂತ್ರಿತ
ಭೀಮ+ವಿಕ್ರಮ+ತೃಣವನ್+ಅಶ್ವ
ತ್ಥಾಮನಿಡೆ +ಲೋಕತ್ರಯ+ಕ್ಷೋಭ+ಪ್ರಭಂಜನವ
ವ್ಯೋಮಕೇಶ+ಲಲಾಟ +ವಿಶ್ರುತ
ಧೂಮಕೇತು+ಶಿಖಾ+ವಿಸಂಸ್ಥುಳ
ಧೂಮಚುಂಬಿತ+ ಖಚರ+ಚಯ +ಭೂರಿಸಿತು +ರಿಪು+ನೃಪರ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ವ್ಯೋಮಕೇಶಲಲಾಟ ವಿಶ್ರುತ ಧೂಮಕೇತುಶಿಖಾವಿಸಂಸ್ಥುಳ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 