ಪದ್ಯ ೩೦: ಸಭಾಭವನವು ಹೇಗೆ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು?

ಸೂಸಕದ ಮುತ್ತುಗಳು ತಾರಾ
ರಾಶಿಗಳ ಹಬ್ಬುಗೆಯ ನೀಲದ
ಹಾಸರೆಗಳೇ ಹೋಲುತಿದ್ದವು ಗಗನಮಂಡಲವ
ಸೂಸಕಂಗಳ ಮುರಿದ ಮುತ್ತಿನ
ದೇಶಿಕಾರಿಯರಾನನೇಂದುಗ
ಳಾ ಸುಧಾಕರನೆನಲು ಗೆಲಿದುದು ಸಭೆ ನಭಸ್ಥಳವ (ಸಭಾ ಪರ್ವ, ೧೪ ಸಂಧಿ, ೩೦ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಸಭಾಭವನದ ಛಾವಣಿಗೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದ ಕುಚ್ಚುಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಮುತ್ತುಗಳು ಆಗಸದ ನಕ್ಷತ್ರದ ರಾಶಿಗಳಂತೆ ತೋರುತ್ತಿದ್ದವು. ನೆಲಕ್ಕೆ ಹಾಸಿದ್ದ ನೀಲದ ಹಾಸು ಗಗನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಸಭಾಭವನದಲ್ಲಿ ಹೊಳೆಯುವ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ, ಮುತ್ತಿನ ಕುಚ್ಚುಗಳಿಂದ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಲಂಕರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಸುಂದರಿಯರ ಮುಖಗಳೇ ಚಂದನಂತೆ ತೋರುತ್ತಿದ್ದವು. ಹೀಗೆ ಆ ಸಭಾಭವನವು ಆಕಾಶವನ್ನು ಸೋಲಿಸುತ್ತಿತ್ತು.

ಅರ್ಥ:
ಸೂಸು: ಎರಚುವಿಕೆ, ಚಲ್ಲುವಿಕೆ; ಮುತ್ತು: ಬೆಲೆಬಾಳುವ ರತ್ನ; ತಾರ: ನಕ್ಷತ್ರ; ರಾಶಿ: ಗುಂಪು; ಹಬ್ಬುಗೆ: ವಿಸ್ತಾರ; ನೀಲ: ನೀಲಿ ಬಣ್ಣ; ನೀಳ: ಉದ್ದ; ಹಾಸರೆ: ಬೆಲೆ; ಹೋಲು: ತೋರು; ಗಗನ: ಆಗಸ; ಮಂಡಲ: ವರ್ತುಲಾಕಾರ; ಕಂಗಳು: ಕಣ್ಣು, ನಯನ; ಮುರಿ: ಸೀಳು; ಮುತ್ತು: ರತ್ನ; ದೇಶಿ: ಅಲಂಕಾರ; ಆನನ: ಮುಖ; ಇಂದು; ಚಂದ್ರ; ಸುಧಾಕರ: ಚಂದ್ರ; ಗೆಲಿದು: ಜಯ; ನಭ: ಆಗಸ; ಸ್ಥಳ: ಜಾಗ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಸೂಸಕದ +ಮುತ್ತುಗಳು +ತಾರಾ
ರಾಶಿಗಳ +ಹಬ್ಬುಗೆಯ +ನೀಲದ
ಹಾಸರೆಗಳೇ +ಹೋಲುತಿದ್ದವು +ಗಗನಮಂಡಲವ
ಸೂಸಕಂಗಳ+ ಮುರಿದ+ ಮುತ್ತಿನ
ದೇಶಿಕಾರಿಯರ್+ಆನನ+ಇಂದುಗಳ್
ಆ+ ಸುಧಾಕರನ್+ಎನಲು +ಗೆಲಿದುದು +ಸಭೆ +ನಭಸ್ಥಳವ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನಗಳ ಪ್ರಯೋಗ – ಸೂಸಕದ ಮುತ್ತುಗಳು ತಾರಾರಾಶಿಗಳ, ನೀಲದ
ಹಾಸರೆಗಳೇ ಹೋಲುತಿದ್ದವು ಗಗನಮಂಡಲವ; ಸೂಸಕಂಗಳ ಮುರಿದ ಮುತ್ತಿನ
ದೇಶಿಕಾರಿಯರಾನನೇಂದುಗಳಾ ಸುಧಾಕರನೆನಲು