ಪದ್ಯ ೮: ಭೀಮನ ಓಡಾಟವು ಅಡವಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ನಡುಗಿಸಿತು?

ಒದರಿದರೆ ಪರ್ವತದ ಶಿಖರದ
ಲುದುರಿದವು ಹೆಗ್ಗುಂಡುಗಳು ಮುರಿ
ದೊದೆಯೆ ಬಿದ್ದವು ಬೇರು ಸಹಿತ ಮಹಾದ್ರುಮಾಳಿಗಳು
ಗದೆಯ ಹೊಯ್ಲಿನ ಗಂಡಶೈಲವೊ
ಕದಳಿಗಳೊ ತಾವರಿಯೆವುಬ್ಬಿದ
ಮದಮುಖನ ಪರಿಮಸಕ ಮುರಿದುದು ಗಿರಿತರುವ್ರಜವ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೧ ಸಂಧಿ, ೮ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಭೀಮನು ಅಬ್ಬರಿಸಿದರೆ ಪರ್ವತ ಶಿಖರಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ದೊಡ್ಡ ಗುಂಡುಗಳು ಉದುರಿದವು. ಕಾಲು ಝಾಡಿಸಿದರೆ ಮಹಾವೃಕ್ಷಗಳು ಬೇರು ಸಹಿತ ಉರುಳಿದವು. ಗದೆಯ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಬೆಟ್ಟದ ಕಲ್ಲುಗಳು ಬಾಳೆಯ ಗಿಡಗಳಂತೆ ಮುರಿದುಬಿದ್ದವು. ಮದೊನ್ಮತ್ತನಾದ ಭೀಮನ ಚಲನವು ಬೆಟ್ಟ, ಅಡವಿಗಳನ್ನು ನಡುಗಿಸಿತು.

ಅರ್ಥ:
ಒದರು: ಕೊಡಹು, ಜಾಡಿಸು, ಕೂಗು; ಪರ್ವತ: ಬೆಟ್ಟ; ಶಿಖರ: ತುದಿ; ಉದುರು: ಕೆಳಕ್ಕೆ ಬೀಳು; ಹೆಗ್ಗುಂಡು: ದೊಡ್ಡ ಬಂಡೆ; ಮುರಿ: ಸೀಳು; ಒದೆ: ಕಾಲಿನಿಂದ ತಳ್ಳು; ಬಿದ್ದು: ಕೆಳಗೆ ಜಾರು; ಬೇರು: ಮೂಲ; ಸಹಿತ: ಜೊತೆ; ದ್ರುಮ: ಮರ,ವೃಕ್ಷ; ಆಳಿ: ಸಾಲು, ಗುಂಪು; ಗದೆ: ಮುದ್ಗರ; ಹೊಯ್ಲು: ಹೊಡೆತ; ಗಂಡಶೈಲ: ಬೆಟ್ಟದಿಂದ ಉರುಳಿಬಿದ್ದ ದೊಡ್ಡಬಂಡೆ; ಕದಳಿ: ಬಾಳೆ; ಉಬ್ಬು: ಹೆಚ್ಚು; ಮದ: ಮತ್ತು, ಅಮಲು; ಮುಖ: ಆನನ; ಮಸಕ: ಆಧಿಕ್ಯ, ಹೆಚ್ಚಳ, ವೇಗ; ಗಿರಿ: ಬೆಟ್ಟ; ತರು: ಮರ; ವ್ರಜ: ಗುಂಪು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಒದರಿದರೆ +ಪರ್ವತದ +ಶಿಖರದಲ್
ಉದುರಿದವು +ಹೆಗ್ಗುಂಡುಗಳು +ಮುರಿದ್
ಒದೆಯೆ +ಬಿದ್ದವು +ಬೇರು +ಸಹಿತ +ಮಹಾದ್ರುಮಾಳಿಗಳು
ಗದೆಯ +ಹೊಯ್ಲಿನ +ಗಂಡಶೈಲವೊ
ಕದಳಿಗಳೊ +ತಾವರಿಯೆ+ಉಬ್ಬಿದ
ಮದಮುಖನ +ಪರಿಮಸಕ +ಮುರಿದುದು +ಗಿರಿ+ತರು+ವ್ರಜವ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಭೀಮನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪರಿ – ಒದರಿದರೆ ಪರ್ವತದ ಶಿಖರದ
ಲುದುರಿದವು ಹೆಗ್ಗುಂಡುಗಳು ಮುರಿದೊದೆಯೆ ಬಿದ್ದವು ಬೇರು ಸಹಿತ ಮಹಾದ್ರುಮಾಳಿಗಳು

ಪದ್ಯ ೪೭: ಯಾರ ಬಾಣವು ಹಂದಿಯನ್ನು ಸಾಯಿಸಿತು?

ಕಂಡನರ್ಜುನನೀ ವರಾಹನ
ದಂಡಿಲೇ ಸಲ್ಲೆನುತ ಬಾಣವ
ಗಾಂಡಿವದೊಳಳವಡಿಸಿ ಬೊಬ್ಬಿರಿದೆಚ್ಚನಾ ಖಳನ
ದಿಂಡುಗೆಡೆದುದು ಕಾಲಕೊಡಹುತ
ಗಂಡಶೈಲದವೋಲು ಭೂತವ
ದಿಂಡುದರಿಯುವ ಹಂದಿ ಬಿದ್ದುದು ಪಾರ್ಥನಿದಿರಿನಲಿ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೬ ಸಂಧಿ, ೪೭ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಈ ಹಂದಿಯು ಇರುವ ರೀತಿ ಸರಿಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿ, ಅರ್ಜುನನು ಗಾಂಡಿವದಲ್ಲಿ ಬಾಣವನ್ನು ಹೂಡಿ ಗರ್ಜಿಸಿ ಮೂಕಾಸುರನನ್ನು ಹೊಡೆದನು. ಹಂದಿಯು ಕಾಲು ಜಾಡಿಸುತ್ತಾ, ದೊಡ್ಡ ಬೆಟ್ಟದಂತೆ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿತು. ಉಳಿದ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಆ ಹಂದಿಯು ಅರ್ಜುನನ ಎದುರಿನಲ್ಲಿ ಸತ್ತು ಬಿದ್ದಿತು.

ಅರ್ಥ:
ಕಂಡು: ನೋಡು; ವರಾಹ: ಹಂದಿ; ದಂಡಿ: ಶಕ್ತಿ, ಸಾಮರ್ಥ್ಯ; ಸಲ್ಲು: ಸರಿಹೊಂದು; ಬಾಣ: ಶರ; ಅಳವಡಿಸು: ಹೊಂದಿಸು; ಬೊಬ್ಬಿರಿ: ಜೋರಾಗಿ ಕೂಗು; ಎಚ್ಚ: ಬಾಣಬಿಡು; ಖಳ: ದುಷ್ಟ; ದಿಂಡು: ಧೈರ್ಯ, ದಿಟ್ಟತನ; ಕೆಡೆ: ಬೀಳು, ಕುಸಿ; ಕಾಲು: ಪಾದ; ಕೊಡಹು: ಜಾಡಿಸು; ಗಂಡ: ಶೂರ, ವೀರ; ಶೈಲ: ಬೆಟ್ಟ; ಭೂತ: ಜಗತ್ತಿನ ಪ್ರಾಣಿವರ್ಗ; ಅರಿ: ನಾಶಮಾಡು; ಬಿದ್ದು: ಕೆಳಗೆ ಬೀಳು; ಇದಿರು: ಎದುರು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಕಂಡನ್+ಅರ್ಜುನನ್+ಈ+ ವರಾಹನ
ದಂಡಿಲೇ +ಸಲ್ಲೆನುತ +ಬಾಣವ
ಗಾಂಡಿವದೊಳ್+ಅಳವಡಿಸಿ+ ಬೊಬ್ಬಿರಿದ್+ಎಚ್ಚನಾ +ಖಳನ
ದಿಂಡುಗೆಡೆದುದು +ಕಾಲ+ಕೊಡಹುತ
ಗಂಡಶೈಲದವೋಲು+ ಭೂತವ
ದಿಂಡುದ್+ಅರಿಯುವ +ಹಂದಿ +ಬಿದ್ದುದು +ಪಾರ್ಥನ್+ಇದಿರಿನಲಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಹಂದಿಯ ಪರಾಕ್ರಮ – ದಿಂಡುಗೆಡೆದುದು ಕಾಲಕೊಡಹುತ
ಗಂಡಶೈಲದವೋಲು ಭೂತವದಿಂಡುದರಿಯುವ ಹಂದಿ