ವೀರಮಾತೆಯರೆಂದು ತಾಯ್ಗಳ
ನಾರು ಕೊಂಡಾಡುವರು ಸತಿಯರು
ವೀರಪತ್ನಿಯರೆಂದು ನಿಇವರೆ ನಿಮ್ಮ ರಾಣಿಯರ
ವೀರಸಿರಿ ನಿಮಗೆಂದು ವಂದಿಗ
ಳೋರೆ ಕಟಕಿಯಲೆನ್ನರೇ ಕೈ
ವಾರಿಸುವ ಕವಿನಿಕರ ನಾಚದೆ ಶಿವಶಿವಾ ಎಂದ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೧ ಸಂಧಿ, ೧೯ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ನೀವೀಗ ಓಡಿಹೋದರೆ ನಿಮ್ಮ ತಾಯಂದಿರನ್ನು ವೀರ ಮಾತೆಯರೆಂದು ಯಾರು ಹೊಗಳುತ್ತಾರೆ? ನಿಮ್ಮ ಪತ್ನಿಯರನ್ನು ವೀರ ಪತ್ನಿಯರೆಂದು ಕರೆದಾರೆ? ನಿಮಗೆ ವೀರ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯೊಲಿದಿದ್ದಾಳೆ? ಎಂದು ವಂದಿಗಳು ವ್ಯಂಗ್ಯವಾಗಿ ನುಡಿಯುವರಲ್ಲವೇ, ನಿಮ್ಮನ್ನು ಹೊಗಳುವ ಕವಿಗಳು ನಾಚಿಸುವುದಿಲ್ಲವೇ ಶಿವ ಶಿವಾ ಎಂದು ದುರ್ಯೋಧನನು ಜರೆದನು.
ಅರ್ಥ:
ವೀರ: ಶೂರ; ಮಾತೆ: ತಾಯಿ; ಕೊಂಡಾಡು: ಹೊಗಳು; ಸತಿ: ಹೆಂಡತಿ; ನುಡಿ: ಮಾತು; ರಾಣಿ: ಅರಸಿ; ಸಿರಿ: ಐಶ್ವರ್ಯ; ವಂದಿಗ: ಹೊಗಳುಭಟ್ಟ; ಕಟಕಿ: ಚುಚ್ಚುಮಾತು, ವ್ಯಂಗ್ಯ;ಕೈವಾರಿ: ಹೊಗಳುವವ; ಕವಿ: ಕಾವ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವವ; ನಿಕರ: ಗುಂಪು; ನಾಚು: ಅವಮಾನ ಹೊಂದು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ವೀರ+ಮಾತೆಯರೆಂದು +ತಾಯ್ಗಳನ್
ಆರು +ಕೊಂಡಾಡುವರು +ಸತಿಯರು
ವೀರ+ಪತ್ನಿಯರೆಂದು +ನುಡಿವರೆ +ನಿಮ್ಮ +ರಾಣಿಯರ
ವೀರಸಿರಿ+ ನಿಮಗೆಂದು +ವಂದಿಗ
ಳೋರೆ+ ಕಟಕಿಯಲೆನ್ನರೇ +ಕೈ
ವಾರಿಸುವ +ಕವಿ+ನಿಕರ+ ನಾಚದೆ+ ಶಿವಶಿವಾ+ ಎಂದ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ವೀರಮಾತೆ, ವೀರಪತ್ನಿ, ವೀರಸಿರಿ – ವೀರ ಪದದ ಬಳಕೆ
(೨) ಮಾತೆ, ತಾಯಿ; ಸತಿ,ರಾಣಿ; ವಂದಿ, ಕಟಕಿ – ಸಾಮ್ಯಾರ್ಥ ಪದಗಳು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 