ಬಿಡು ಮರೀಚಿಯ ತೊರೆಗೆ ಹರುಗೋ
ಲಿಡುವರುಂಟೇ ಲೆಪ್ಪದುರಗನ
ಹಿಡಿವಡೇತಕೆ ಗರುಡಮಂತ್ರವು ಚಪಲನೆನ್ನದಿರು
ಕೊಡನ ಮಗನ ಕುಮಂತ್ರದೊಡ್ಡಿನ
ಕಡಿತಕಾನಂಜುವೆನೆ ವೆಗ್ಗಳ
ನುಡಿಯಲಮ್ಮೆನು ತನ್ನನೀಗಳೆ ಬಿಟ್ಟು ನೋಡೆಂದ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೪ ಸಂಧಿ, ೩೮ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಅಭಿಮನ್ಯು ಧರ್ಮಜನಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಾ, ಬಿಸಿಲು ಕುದುರೆಯ ಹಳ್ಲಕ್ಕೆ ಹರಿಗೋಲನ್ನು ಯಾರಾದರೂ ಹಾಕುತ್ತಾರೆಯೇ? ಹಾವಿನ ಗೊಂಬೆಯನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಗರುಡ ಮಂತ್ರವೇಕೆ ಬೇಕು? ನಾನು ಚಲಪನೆನ್ನಬೇಡ, ದ್ರೋಣನ ಮಗನ ಕುತಂತ್ರದ ಪದ್ಮವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಹೊಕ್ಕು ಶತ್ರುಗಲನ್ನು ಕಡಿಯಲು ನಾನು ಹೆದರುವೆನೇ? ಹೆಚ್ಚು ಮಾತನಾಡಲಾರೆನು, ಪದ್ಮವ್ಯೂಹವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ನನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನೋಡು.
ಅರ್ಥ:
ಬಿಡು: ತೊರೆ; ಮರೀಚಿ: ಕಿರಣ, ರಶ್ಮಿ, ಬಿಸಿಲುಗುದುರೆ, ಮೃಗಜಲ; ತೊರೆ: ಹಳ್ಳ; ಹರಿಗೋಲು: ದೋಣಿ, ದೇಹ; ಲೆಪ್ಪ: ಗೊಂಬೆ, ಪ್ರತಿಮೆ; ಉರಗ: ಹಾವು; ಹಿಡಿ: ಗ್ರಹಿಸು; ಗರುಡ: ಒಂದು ಬಗೆಯ ಪಕ್ಷಿ; ಚಪಲ: ಚಂಚಲ ಸ್ವಭಾವ; ಕೊಡ: ಗಡಿಗೆ, ಕುಂಭ; ಮಗ: ಪುತ್ರ; ಕುಮಂತ್ರ: ಕುತಂತ್ರ; ಒಡ್ಡು: ಸೈನ್ಯ, ಪಡೆ; ಕಡಿ: ತುಂಡು, ಹೋಳು; ಆನು: ನಾನು; ಅಂಜು: ಹೆದರು; ವೆಗ್ಗಳ: ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ, ಹಿರಿಮೆ; ನುಡಿ: ಮಾತು; ಬಿಟ್ಟು: ತೊರೆ; ನೋಡು: ವೀಕ್ಷಿಸು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಬಿಡು+ ಮರೀಚಿಯ +ತೊರೆಗೆ +ಹರುಗೋ
ಲಿಡುವರುಂಟೇ+ ಲೆಪ್ಪದ್+ಉರಗನ
ಹಿಡಿವಡ್+ಏತಕೆ+ ಗರುಡಮಂತ್ರವು +ಚಪಲನೆನ್ನದಿರು
ಕೊಡನ ಮಗನ+ ಕುಮಂತ್ರದ್+ಒಡ್ಡಿನ
ಕಡಿತಕ್+ಆನ್+ಅಂಜುವೆನೆ +ವೆಗ್ಗಳ
ನುಡಿಯಲಮ್ಮೆನು +ತನ್ನನ್+ಈಗಳೆ+ ಬಿಟ್ಟು+ ನೋಡೆಂದ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಬಿಡು ಮರೀಚಿಯ ತೊರೆಗೆ ಹರುಗೋಲಿಡುವರುಂಟೇ; ಲೆಪ್ಪದುರಗನ
ಹಿಡಿವಡೇತಕೆ ಗರುಡಮಂತ್ರವು
(೨) ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನನ್ನು ಕೊಡನ ಮಗ ಎಂದು ಕರೆದಿರುವುದು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 