ಪದ್ಯ ೩೨: ಯುದ್ಧದ ಘೋರ ದೃಶ್ಯಗಳು ಹೇಗಿದ್ದವು?

ನಿಲುಕಲಿಟ್ಟೆಡೆಯಾದ ಹೆಣನನು
ತುಳಿದು ರಣದಲಿ ಕುಣಿವ ಮುಂಡವ
ನೆಳೆದು ರುಧಿರದೊಳೌಕಿ ಮೆಟ್ಟುವ ಮುಂದೆ ನಡೆನಡೆದು
ತಲೆಮಿದುಳ ಜೊಂಡಿನಲಿ ಜಾರುವ
ಕಲಹಕಾತರ ರಿಪುಭಟರನ
ಪ್ಪಳಿಸಿ ಘಾಯಂಬಡೆದು ಮಗ್ಗಿದರುಭಯಸೇನೆಯಲಿ (ಭೀಷ್ಮ ಪರ್ವ, ೪ ಸಂಧಿ, ೩೨ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಎದುರಾಳಿಯನ್ನು ನಿಲುಕಲು ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಬಂದ ಹೆಣಗಳನ್ನು ತುಳಿದು, ರುಂಡ ಹಾರಿಹೋದರೂ ಕುಣಿಯುವ ಮುಂಡಗಳನ್ನು ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಎಳೆದು ಬೀಳಿಸಿ ಮೆಟ್ಟಿ ಮುಂದೆ ನಡೆದು, ಮಿದುಳಿನ ಜೊಂಡಿನಲಿ ಜಾರಿ ಬೀಳುತ್ತಾ ವಿರೋಧಿ ಯೋಧರನ್ನು ಆಯುಧಗಳಿಂದಪ್ಪಳಿಸಿ, ತಾವೂ ಪೆಟ್ಟು ತಿಂದು ಬೀಳುವ ಸೈನಿಕರು ಎರಡು ಸೈನ್ಯಗಳಲ್ಲೂ ಕಾಣಿಸಿದರು.

ಅರ್ಥ:
ನಿಲುಕು: ಎಟುಕು, ದೊರಕು, ಮುಟ್ಟು; ಇಟ್ಟೆಡೆ: ಇಕ್ಕಟ್ಟು; ಹೆಣ: ಜೀವವಿಲ್ಲದ ಶರೀರ; ತುಳಿ: ಮೆಟ್ಟು; ರಣ: ಯುದ್ಧಭೂಮಿ; ಕುಣಿ: ನರ್ತಿಸು; ಮುಂಡ: ತಲೆಯಿಲ್ಲದ ದೇಹ, ಅಟ್ಟೆ; ಎಳೆ: ಹೊರತರು; ರುಧಿರ: ರಕ್ತ; ಔಕು: ನೂಕು; ಮೆಟ್ಟು: ತುಳಿ; ಮುಂದೆ: ಎದುರು; ನಡೆ: ಚಲಿಸು; ತಲೆ: ಶಿರ; ಮಿದುಳ: ತಲೆಯ ಭಾಗ; ಜೊಂಡು: ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಹುಲ್ಲು; ಜಾರು: ಬೀಳು; ಕಲಹ: ಜಗಳ ರಿಪು: ವೈರಿ; ಭಟ: ಸೈನಿಕ; ಅಪ್ಪಳಿಸು: ಗುದ್ದು; ಘಾಯ: ಪೆಟ್ಟು; ಮಗ್ಗು: ಕುಂದು, ಕುಗ್ಗು; ಉಭಯ: ಎರಡು; ಸೇನೆ: ಸೈನ್ಯ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ನಿಲುಕಲ್+ಇಟ್ಟೆಡೆಯಾದ +ಹೆಣನನು
ತುಳಿದು+ ರಣದಲಿ +ಕುಣಿವ +ಮುಂಡವನ್
ಎಳೆದು +ರುಧಿರದೊಳ್+ಔಕಿ +ಮೆಟ್ಟುವ +ಮುಂದೆ +ನಡೆನಡೆದು
ತಲೆ+ಮಿದುಳ +ಜೊಂಡಿನಲಿ+ ಜಾರುವ
ಕಲಹಕಾತರ +ರಿಪು+ಭಟರನ್
ಅಪ್ಪಳಿಸಿ +ಘಾಯಂಬಡೆದು+ ಮಗ್ಗಿದರ್+ಉಭಯ+ಸೇನೆಯಲಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಯುದ್ಧದ ಭೀಕರ ದೃಶ್ಯ – ನಿಲುಕಲಿಟ್ಟೆಡೆಯಾದ ಹೆಣನನು ತುಳಿದು ರಣದಲಿ ಕುಣಿವ ಮುಂಡವ
ನೆಳೆದು ರುಧಿರದೊಳೌಕಿ ಮೆಟ್ಟುವ ಮುಂದೆ ನಡೆನಡೆದು