ತಾಯಿ ಹೆರಳೇ ಮಗನ ನಿನ್ನನು
ನಾಯಕನೆ ಲೋಕೈಕವೀರರ
ತಾಯಲಾ ನಿಮ್ಮವ್ವೆಯಾ ಮೊಲೆವಾಲ ಬಲುಹಿನಲಿ
ರಾಯ ನೀ ಕ್ಷತ್ರಿಯನು ಸೇಸೆಯ
ತಾಯೆನುತ ತೂಪಿರಿದು ಕಮಲದ
ಳಾಯತಾಂಬಕನಪ್ಪಿಕೊಂಡನು ಧರ್ಮನಂದನನ (ಶಲ್ಯ ಪರ್ವ, ೧ ಸಂಧಿ, ೩೩ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಎಲೈ ಧರ್ಮಜನೇ, ಕುಂತೀದೇವಿಯು ನಿನ್ನನ್ನ ಹಡೆಯಲಿಲ್ಲವೇ? ನೀನು ಯಾರಿಗೆ ಕಡಿಮೆ? ನಿಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಮೊಲೆಯ ಹಾಲು ಕುಡಿಯಲಿಲ್ಲವೇ? ನಿಮ್ಮ ತಾಯಿ ಲೋಕೈಕ ವೀರರ ತಾಯಿ. ನೀನು ಕ್ಷತ್ರಿಯೋತ್ತಮನು ಎಂದು ಧರ್ಮಜನಿಗೆ ಸೇಸೆಯನ್ನಿಟ್ಟು ದೃಷ್ಟಿಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ತೂಪಿರಿದು, ಧರ್ಮಜನನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡನು.
ಅರ್ಥ:
ತಾಯಿ: ಮಾತೆ; ಹೆರು: ಹುಟ್ಟಿಸು; ಮಗ: ಸುತ; ನಾಯಕ: ಒಡೆಯ; ಲೋಕ: ಜಗತ್ತು; ವೀರ: ಪರಾಕ್ರಮಿ; ಅವ್ವೆ: ಮಾತೆ; ಮೊಲೆ: ಸ್ತನ; ಬಲುಹು: ಶಕ್ತಿ; ರಾಯ: ರಾಜ; ಸೇಸೆ: ಮಂಗಳಾಕ್ಷತೆ; ತಾ: ತರು, ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬಾ; ತೂಪಿರಿ: ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ದೃಷ್ಟಿ ದೋಷ ಪರಿ ಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹಾಗೂ ರಕ್ಷೆಗಾಗಿ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಊದು; ಕಮಲ: ತಾವರೆ; ಕಮಲದಳಾಯತಾಂಬಕ: ಕಮಲದಂತ ಕಣ್ಣುಳ್ಳ; ಅಂಬಕ: ಕಣ್ಣು; ಆಯತ: ಅಗಲವಾದ; ಅಪ್ಪು: ಆಲಂಗಿಸು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ತಾಯಿ ಹೆರಳೇ ಮಗನ ನಿನ್ನನು
ನಾಯಕನೆ ಲೋಕೈಕವೀರರ
ತಾಯಲಾ ನಿಮ್ಮವ್ವೆಯಾ ಮೊಲೆವಾಲ ಬಲುಹಿನಲಿ
ರಾಯ ನೀ ಕ್ಷತ್ರಿಯನು ಸೇಸೆಯ
ತಾಯೆನುತ ತೂಪಿರಿದು ಕಮಲದ
ಳಾಯತಾಂಬಕನಪ್ಪಿಕೊಂಡನು ಧರ್ಮನಂದನನ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ತಾಯಿ, ತಾಯಲಾ, ತಾಯೆನುತ – ಪದಗಳ ಬಳಕೆ
(೨) ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಕಮಲದಳಾಯತಾಂಬಕ ಎಂದು ಕರೆದಿರುವುದು
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 