ಕಪಟದಲಿ ಜೂಜಾಡಿ ರಾಜ್ಯವ
ನಪಹರಿಸಿದಡೆ ಧರ್ಮ ನಿಮ್ಮದು
ಕೃಪಣತೆಯ ನಾನೇನ ಹೇಳುವೆನಾ ಸುಯೋಧನನ
ದ್ರುಪದಪುತ್ರಿಯ ಗಾಢ ಗರುವಿಕೆ
ಗುಪಹತಿಯ ಮಾಡುವುದು ಧರ್ಮದ
ವಿಪುಳ ಪಥ ನಿಮ್ಮದು ಮಹಾಧರ್ಮಜ್ಞರಹಿರೆಂದ (ಗದಾ ಪರ್ವ, ೧೧ ಸಂಧಿ, ೬೧ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಕಪಟದ ಜೂಜನ್ನಾಡಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿದುದು ನಿಮ್ಮ ಧರ್ಮ, ದುರ್ಯೋಧನನ ತುಚ್ಛ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಏನೆಂದು ಹೇಳಲಿ? ದ್ರೌಪದಿಯ ಮಾನವನ್ನು ಭಂಗ ಮಾಡುವ ಉತ್ತಮ ಧರ್ಮಮಾರ್ಗ ನಿಮ್ಮದು, ನೀವು ಮಹಾಧರ್ಮಜ್ಞರು ಎಂದು ಗಾಂಧಾರಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.
ಅರ್ಥ:
ಕಪಟ: ಮೋಸ; ಜೂಜು: ದ್ಯೂತ; ರಾಜ್ಯ: ರಾಷ್ಟ್ರ; ಅಪಹರಿಸು: ಕಳ್ಳತನ, ಎಗರಿಸು; ಧರ್ಮ: ಧಾರಣೆ ಮಾಡಿದುದು, ಸನ್ಮಾರ್ಗ; ಕೃಪಣ: ದೈನ್ಯದಿಂದ ಕೂಡಿದುದು; ಪುತ್ರಿ: ಮಗಳು; ಗಾಢ: ಹೆಚ್ಚಳ, ಅತಿಶಯ; ಗರುವಿಕೆ: ದೊಡ್ಡಸ್ತಿಕೆ; ಉಪಹತಿ: ಹೊಡೆತ, ತೊಂದರೆ; ವಿಪುಳ: ಬಹಳ, ವಿಸ್ತಾರ; ಪಥ: ಮಾರ್ಗ; ಮಹಾ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಧರ್ಮಜ್ಞ: ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿದವ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಕಪಟದಲಿ +ಜೂಜಾಡಿ +ರಾಜ್ಯವನ್
ಅಪಹರಿಸಿದಡೆ +ಧರ್ಮ+ ನಿಮ್ಮದು
ಕೃಪಣತೆಯ +ನಾನೇನ +ಹೇಳುವೆನ್+ಆ+ ಸುಯೋಧನನ
ದ್ರುಪದಪುತ್ರಿಯ +ಗಾಢ +ಗರುವಿಕೆಗ್
ಉಪಹತಿಯ +ಮಾಡುವುದು +ಧರ್ಮದ
ವಿಪುಳ +ಪಥ +ನಿಮ್ಮದು +ಮಹಾಧರ್ಮಜ್ಞರಹಿರೆಂದ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಗ ಕಾರದ ಜೋಡಿ ಪದ – ಗಾಢ ಗರುವಿಕೆಗುಪಹತಿಯ
(೨) ಧರ್ಮ, ಧರ್ಮದ ವಿಪುಳ ಪಥ, ಮಹಾಧರ್ಮಜ್ಞರು – ಧರ್ಮ ಪದದ ಬಳಕೆ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 