ಪರಗುಣ ಸ್ತುತಿ ನಿಂದೆಗಳು ಹಿರಿ
ಯರಿಗೆ ಸಾಮ್ಯವೆ ನಿನ್ನ ಜಿಹ್ವೆಗೆ
ವರಗುಣಸ್ತವದಿಂದ ಮೇಲ್ಕಂಡೂತಿ ಹರವಹರೆ
ಹಿರಿಯರಿದೆಲಾ ಕಣ್ವ ಪೌಲಾಂ
ಗಿರಸ ಜೈಮಿನಿ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯರು
ವರಸುಪೈಕದೊಳಧಿಕರಿದೆಲಾ ಭೀಷ್ಮ ಕೇಳೆಂದ (ಸಭಾ ಪರ್ವ, ೧೧ ಸಂಧಿ, ೪೩ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಪರರಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಗಳುವುದೂ ನಿಂದಿಸುವುದೂ ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಒಂದೇ ಆದೀತೇ? ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ಹೊಗಳುವುದರಿಂದ ನಿನ್ನ ನಾಲಿಗೆಯ ತೀಟೆ ತೀರುವ ಹಾಗಿದ್ದರೆ, ಕಣ್ವ, ಪುಲಸ್ತ್ಯ, ಅಂಗೀರಸ, ಜೈಮಿನಿ, ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ ಮೊದಲಾದ ಹಿರಿಯ ಋಷಿ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವರಿರಲಿಲ್ಲವೇ ಎಂದು ಶಿಶುಪಾಲನು ಭೀಷ್ಮರನ್ನು ಕೇಳಿದನು.
ಅರ್ಥ:
ಪರ: ಬೇರೆ; ಗುಣ: ನಡತೆ, ಸ್ವಭಾವ; ಸ್ತುತಿ: ಹೊಗಳಿಕೆ; ನಿಂದೆ: ಬಯ್ಗುಳಗಳು; ಹಿರಿ: ದೊಡ್ಡವ; ಸಾಮ್ಯ: ಸಮಾನ, ಸರಿಸಮ; ಜಿಹ್ವೆ: ನಾಲಗೆ; ವರ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಸ್ತವ: ಸ್ತುತಿಸುವುದು, ಕೊಂಡಾಡುವುದು; ಹರವಸ: ಪರವಶ; ಅಧಿಕ: ಹೆಚ್ಚು; ಪೈಕ: ಗುಂಪು; ಕೇಳು: ಆಲಿಸು;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಪರಗುಣ +ಸ್ತುತಿ +ನಿಂದೆಗಳು +ಹಿರಿ
ಯರಿಗೆ +ಸಾಮ್ಯವೆ +ನಿನ್ನ +ಜಿಹ್ವೆಗೆ
ವರಗುಣಸ್ತವದಿಂದ+ ಮೇಲ್ಕಂಡೂತಿ +ಹರವಹರೆ
ಹಿರಿಯರಿದೆಲಾ +ಕಣ್ವ+ ಪೌಲ
ಅಂಗಿರಸ+ ಜೈಮಿನಿ +ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯರು
ವರ+ಸುಪೈಕದೊಳ್+ಅಧಿಕರಿದೆಲಾ +ಭೀಷ್ಮ +ಕೇಳೆಂದ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಋಷಿಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿರುವ ಪದ್ಯ – ಕಣ್ವ, ಪುಲಸ್ತ್ಯ, ಅಂಗೀರಸ, ಜೈಮಿನಿ, ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯ