ಪದ್ಯ ೬೨: ಶಲ್ಯ ಧರ್ಮಜರ ಯುದ್ಧವು ಹೇಗೆ ನಡೆಯಿತು?

ಸಾರಥಿಗೆ ಸೂಚಿಸಿ ನೃಪಾಲನ
ಸಾರೆ ದುವ್ವಾಳಿಸಲು ಮಿಗೆ ನೃಪ
ನೋರೆಗೊಂಡನು ತಿರುಗೆ ತಿರುಗಿದನೊಲೆದೊಡೊಡ ನೊಲೆದು
ಚೂರಿಸುವ ನಾರಾಚವಿಕ್ರಮ
ದೋರಣೆಗೆ ನಾರಾಚಿಸಿತು ವಿ
ಸ್ತಾರದಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದನು ಜಯಸಮರಸಾಹಸವ (ಶಲ್ಯ ಪರ್ವ, ೩ ಸಂಧಿ, ೬೨ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಶಲ್ಯನು ಸಾರಥಿಗೆ ಸೂಚನೆ ಕೊಡಲು, ಅವನು ಧರ್ಮಜನ ರಥದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದನು. ಧರ್ಮಜನು ಓರೆಗೆ ತಿರುಗಲು, ಶಲ್ಯನ ರಥವೂ ತಿರುಗಿತು. ಅವನು ಅತ್ತಿತ್ತಾ ತಿರುಗಲು ಇವನೂ ತಿರುಗಿದನು. ಅವನು ಬಾಣಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಇವನೂ ಬಿಟ್ಟನು. ಸಮರದಲ್ಲಿ ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿ ಗೆಲ್ಲುವಂತಹ ಸಾಹಸವನ್ನು ಶಲ್ಯನು ತೋರಿದನು.

ಅರ್ಥ:
ಸಾರಥಿ: ಸೂತ; ಸೂಚಿಸು: ತೋರಿಸು; ನೃಪಾಲ: ರಾಜ; ಸಾರೆ: ಹತ್ತಿರ, ಸಮೀಪ; ದುವ್ವಾಳಿಸು: ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡು; ಮಿಗೆ: ಅಧಿಕ; ನೃಪ: ರಾಜ; ಓರೆ: ಡೊಂಕು; ತಿರುಗು: ಸುತ್ತು; ಒಲೆ: ತೂಗಾಡು; ಚೂರಿಸು: ಸೀಳು; ನಾರಾಚ:ಬಾಣ, ಸರಳು; ವಿಸ್ತಾರ: ವಿಶಾಲ; ವಿಸ್ತರಿಸು: ಹರಡು; ಜಯ: ಗೆಲುವು; ಸಮರ: ಯುದ್ಧ; ಸಾಹಸ: ಪರಾಕ್ರಮ; ಓರಣೆ: ಸಾಲು, ಕ್ರಮ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಸಾರಥಿಗೆ +ಸೂಚಿಸಿ +ನೃಪಾಲನ
ಸಾರೆ +ದುವ್ವಾಳಿಸಲು +ಮಿಗೆ +ನೃಪನ್
ಓರೆಗೊಂಡನು +ತಿರುಗೆ +ತಿರುಗಿದನ್+ಒಲೆದೊಡ್+ಒಡನೊಲೆದು
ಚೂರಿಸುವ +ನಾರಾಚ+ವಿಕ್ರಮದ್
ಓರಣೆಗೆ +ನಾರಾಚಿಸಿತು +ವಿ
ಸ್ತಾರದಲಿ +ವಿಸ್ತರಿಸಿದನು +ಜಯ+ಸಮರ+ಸಾಹಸವ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ನಾರಾಚ ಪದದ ಬಳಕೆ – ಚೂರಿಸುವ ನಾರಾಚವಿಕ್ರಮದೋರಣೆಗೆ ನಾರಾಚಿಸಿತು
(೨) ವಿಸ್ತಾರ ಪದದ ಬಳಕೆ – ವಿಸ್ತಾರದಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದನು ಜಯಸಮರಸಾಹಸವ
(೩) ಜೋಡಿ ಪದಗಳು – ತಿರುಗೆ ತಿರುಗಿದನೊಲೆದೊಡೊಡ ನೊಲೆದು