ಪದ್ಯ ೫೧: ಕರ್ಣನು ಯಾವ ಬಾಣವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆದನು?

ತಳಿತ ಕಿಡಿಗಳ ಕೈದುವಿನ ಮೈ
ಝಳದ ಝಾಡಿಯೊಳುಭಯ ಬಲದ
ಗ್ಗಳದ ಹರುಷ ವಿಷಾದ ವಾರಿಧಿ ಕಾಲುಹೊಳೆಯಾಯ್ತು
ಬಿಳಿಯ ಚೌರಿಗಳೆಸೆಯೆ ಘಂಟಾ
ವಳಿಗಳಣಸಿನ ಹೊಗರನುಗುಳುವ
ಹೊಳೆವ ಧಾರೆಯ ಭಾರಿಶಕ್ತಿಯ ತೂಗಿದನು ಕರ್ಣ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೧೬ ಸಂಧಿ, ೫೧ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಇಂದ್ರನು ಕೊಟ್ಟ ಶಕ್ತಿಯಿಂದುದುರುವ ಕಿಡಿಗಳಿಗೆ ಹೊಮ್ಮುವ ಉರಿಗೆ ಎರಡು ಬಲಗಳೂ ಹರ್ಷ ವಿಷಾದಗಳಿಗೊಳಗಾದವು. ಪಾಂಡವರು ವಿಷಾದಿಸಿದರೆ, ಕೌರವರು ಹರ್ಷಿಸಿದರು. ಆ ಶಕ್ತಿಗೆ ಬಿಳೀಯ ಚೌರಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿತ್ತು. ಅಣಸುಗಳಿಗೆ ಗಂಟೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿತ್ತು. ಅದರ ಅಲಗು ಥಳಥೈಸುತ್ತಿತ್ತು. ಕರ್ಣನು ಮಹಾಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದು ತೂಗಿದನು.

ಅರ್ಥ:
ತಳಿತ: ಚಿಗುರಿದ; ಕಿಡಿ: ಬೆಂಕಿ; ಕೈದು: ಆಯುಧ; ಮೈ: ತನು; ಝಳ: ಪ್ರಕಾಶ, ಕಾಂತಿ; ಝಾಡಿ: ಕಾಂತಿ; ಉಭಯ: ಎರಡು; ಬಲ: ಸೈನ್ಯ; ಅಗ್ಗಳ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಹರುಷ: ಸಂತೋಷ; ವಿಷಾದ: ನಿರುತ್ಸಾಹ, ದುಃಖ; ವಾರಿಧಿ: ಸಾಗರ; ಕಾಲುಹೊಳೆ: ಕಾಲುನಡಿಗೆ, ದಾಟಬಹುದಾದ ಹೊಳೆ; ಬಿಳಿ: ಶ್ವೇತ; ಚೌರಿ: ಚೌರಿಯ ಕೂದಲು; ಎಸೆ: ತೋರು; ಆವಳಿ: ಗುಂಪು; ಅಣಸು: ಆಕ್ರಮಿಸು; ಹೊಗರು: ಪ್ರಕಾಶ; ಉಗುಳು: ಹೊರತರು; ಹೊಳೆ: ಪ್ರಕಾಶ; ಧಾರೆ: ಮಳೆ, ವರ್ಷ; ಭಾರಿ: ದೊಡ್ಡ; ಶಕ್ತಿ: ಬಲ; ತೂಗು: ಅಲ್ಲಾಡು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ತಳಿತ +ಕಿಡಿಗಳ+ ಕೈದುವಿನ +ಮೈ
ಝಳದ +ಝಾಡಿಯೊಳ್+ಉಭಯ +ಬಲಗ್
ಅಗ್ಗಳದ +ಹರುಷ +ವಿಷಾದ +ವಾರಿಧಿ +ಕಾಲು+ಹೊಳೆಯಾಯ್ತು
ಬಿಳಿಯ +ಚೌರಿಗಳ್+ಎಸೆಯೆ +ಘಂಟಾ
ವಳಿಗಳ್+ಅಣಸಿನ +ಹೊಗರನ್+ಉಗುಳುವ
ಹೊಳೆವ +ಧಾರೆಯ +ಭಾರಿಶಕ್ತಿಯ +ತೂಗಿದನು +ಕರ್ಣ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ವಿರುದ್ಧ ಪದ – ಹರುಷ, ವಿಷಾದ
(೨) ಹೊಗರು, ಝಳ, ಝಾಡಿ, ಹೊಳೆ – ಸಾಮ್ಯಾರ್ಥ ಪದಗಳು