ಪದ್ಯ ೨೭: ರಾತ್ರಿಯ ಯುದ್ಧ ಹೇಗೆ ಕಂಡಿತು?

ಜಡಿವ ಖಡುಗದ ಕಿಡಿಗಳಲಿ ಬೇ
ಗಡೆಯನಾಂತುದು ಮಕುಟಬದ್ಧರ
ಮುಡಿಯ ರತ್ನ ಪ್ರಭೆಗಳಲಿ ಜರ್ಝರಿತ ತನುವಾಯ್ತು
ಗಡಣದಂಬಿನ ಮಸೆಯ ಬೆಳಗಿನೊ
ಳಡಸಿದಾಕ್ಷಣ ಮತ್ತೆ ನಿಮಿಷಕೆ
ಹೊಡಕರಿಸಿ ಹಬ್ಬಿದುದು ಮಬ್ಬಿನ ದಾಳಿ ದೆಸೆದೆಸೆಗೆ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೧೫ ಸಂಧಿ, ೨೭ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಜಡಿದ ಖಡ್ಗಗಳ ಕಿಡಿಗಳು ಕತ್ತಲಿನಲ್ಲಿ ರಂಧ್ರವನ್ನು ಕೊರೆದವು. ರಾಜರ ಕಿರೀಟ ಪ್ರಭೆಗಳಿಂದ ಕತ್ತಲು ಜರ್ಝರಿತವಾಯಿತು. ಬಾಣಗಳ ತುದಿಯ ಕಿಡಿಗಳಿಂದ ಹೊರಟ ಬೆಳಕನ್ನು ಆ ನಿಮಿಷಕ್ಕೆ ಕತ್ತಲು ಆವರಿಸಿತು. ಕತ್ತಲಿನ ದಾಳಿ ದಿಕ್ಕು ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲೂ ಹಬ್ಬಿತು.

ಅರ್ಥ:
ಜಡಿ: ಗದರಿಸು, ಬೆದರಿಸು; ಖಡುಗ: ಕತ್ತಿ; ಕಿಡಿ: ಬೆಂಕಿ; ಬೇಗಡೆ: ಮಿಂಚುವ ಬಣ್ಣ; ಮಕುಟ: ಕಿರೀಟ; ಬದ್ಧ: ಕಟ್ಟಿದ, ಬಿಗಿದ; ಮುಡಿ: ಶಿರ; ರತ್ನ: ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಹರಳು; ಪ್ರಭೆ: ಕಾಂತಿ; ಜರ್ಝರಿತ: ಭಗ್ನ; ತನು: ದೇಹ; ಗಡಣ: ಕೂಡಿಸುವಿಕೆ; ಅಂಬು: ಬಾಣ; ಮಸೆ: ಹರಿತವಾದುದು; ಬೆಳಗು: ದಿನ; ಅಡಸು: ಆಕ್ರಮಿಸು, ಮುತ್ತು; ಕ್ಷಣ: ಹೊತ್ತು; ನಿಮಿಷ: ಕಾಲ; ಹೊಡಕರಿಸು: ಕಾಣಿಸು; ಹಬ್ಬು: ಹರಡು; ಮಬ್ಬು: ನಸುಗತ್ತಲೆ, ಮಸುಕು; ದಾಳಿ: ಲಗ್ಗೆ, ಆಕ್ರಮಣ; ದೆಸೆ: ದಿಕ್ಕು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಜಡಿವ +ಖಡುಗದ +ಕಿಡಿಗಳಲಿ +ಬೇ
ಗಡೆಯನಾಂತುದು +ಮಕುಟ+ಬದ್ಧರ
ಮುಡಿಯ +ರತ್ನ +ಪ್ರಭೆಗಳಲಿ +ಜರ್ಝರಿತ +ತನುವಾಯ್ತು
ಗಡಣದ್+ಅಂಬಿನ +ಮಸೆಯ +ಬೆಳಗಿನೊಳ್
ಅಡಸಿದ್+ಆ+ ಕ್ಷಣ +ಮತ್ತೆ +ನಿಮಿಷಕೆ
ಹೊಡಕರಿಸಿ +ಹಬ್ಬಿದುದು +ಮಬ್ಬಿನ +ದಾಳಿ +ದೆಸೆದೆಸೆಗೆ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ರೂಪಕದ ಪ್ರಯೋಗ – ಜಡಿವ ಖಡುಗದ ಕಿಡಿಗಳಲಿ ಬೇಗಡೆಯನಾಂತುದು
(೨) ಕಿಡಿ, ಪ್ರಭೆ, ಬೆಳಗು – ಸಾಮ್ಯಾರ್ಥ ಪದ
(೩) ಕತ್ತಲನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪರಿ – ನಿಮಿಷಕೆ ಹೊಡಕರಿಸಿ ಹಬ್ಬಿದುದು ಮಬ್ಬಿನ ದಾಳಿ ದೆಸೆದೆಸೆಗೆ