ಪದ್ಯ ೫೨: ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಶಬ್ದವು ಮೊಳಗಿತು?

ಸೂಳವಿಸಿದವು ಲಗ್ಗೆಯಲಿ ನಿ
ಸ್ಸಾಳತತಿ ಸಿಡಿಲೆರಗಿತೆನಲು
ಬ್ಬಾಳು ಮಿಗೆ ಕೈನೆಗಹಿ ಕೈವಾರಿಸುವ ಗಮಕಿಗಳು
ಸಾಲ ಹೆಗ್ಗಹಳೆಗಳು ರಿಪು ಭೂ
ಪಾಲಕರ ಬೈಬೈದು ಗಜರಿದ
ವಾಳುತನದಾಳಾಪ ಬೀರಿತು ಬೆರಗನಹಿತರಿಗೆ (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೪ ಸಂಧಿ, ೫೨ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಆಕ್ರಮಣ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಭೇರಿಗಳು ಸಿಡಿಲೆರಗಿದಂತೆ ಸದ್ದುಮಾದಿದವು. ಮುಂದೆ ನುಗ್ಗಿಬರುವ ಸೈನಿಕರು ಕೈಯೆತ್ತಿ ಕೇಕೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೆಗ್ಗಹಳೆಗಳು ಶತ್ರುರಾಜರನ್ನು ಬೈದು ಗದರಿಸುವಂತೆ ಮೊಳಗಿದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸದ್ದು ಪಾಂಡವ ಸೈನ್ಯದ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ, ಕೌರವ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸಿದವು.

ಅರ್ಥ:
ಸೂಳು: ಯುದ್ಧ; ಸೂಳೈಸು: ಧ್ವನಿ ಮಾಡು; ಲಗ್ಗೆ: ಮುತ್ತಿಗೆ, ಆಕ್ರಮಣ; ನಿಸ್ಸಾಳ: ಚರ್ಮವಾದ್ಯ; ತತಿ: ಗುಂಪು; ಸಿಡಿಲು: ಅಶನಿ; ಎರಗು: ಬೀಳು; ಉಬ್ಬು: ಹಿಗ್ಗು, ಗರ್ವಿಸು; ಆಳು: ಸೈನಿಕ; ಮಿಗೆ: ಹೆಚ್ಚು; ನೆಗಹು: ಮೇಲೆತ್ತು; ಗಮಕಿ: ವಾಚನ ಮಾಡುವವನು; ಸಾಲ: ಕಡ, ಪ್ರಾಕಾರ; ರಿಪು: ವೈರಿ; ಭೂಪಾಲಕ: ರಾಜ; ಬೈದು: ಜರಿದು; ಗಜರು: ಗರ್ಜನೆ, ಜೋರಾಗಿ ಕೂಗು; ಆಳುತನ: ಪರಾಕ್ರಮ; ಆಳಾಪ: ಕೂಗು; ಬೀರು: ಜೋರು; ಬೆರಗು: ವಿಸ್ಮಯ, ಸೋಜಿಗ; ಅಹಿತ: ವೈರಿ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಸೂಳವಿಸಿದವು +ಲಗ್ಗೆಯಲಿ +ನಿ
ಸ್ಸಾಳತತಿ+ ಸಿಡಿಲೆರಗಿತೆನಲ್
ಉಬ್ಬ್+ಆಳು +ಮಿಗೆ +ಕೈನೆಗಹಿ+ ಕೈವಾರಿಸುವ +ಗಮಕಿಗಳು
ಸಾಲ +ಹೆಗ್ಗಹಳೆಗಳು +ರಿಪು +ಭೂ
ಪಾಲಕರ +ಬೈಬೈದು +ಗಜರಿದವ್
ಆಳುತನದ್+ಆಳಾಪ +ಬೀರಿತು+ ಬೆರಗನ್+ಅಹಿತರಿಗೆ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ರಿಪು, ಅಹಿತ – ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದ
(೨) ಗಜರು, ಬೈದು, ಗಮಕಿ, ಸಿಡಿಲು – ಶಬ್ದವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪದಗಳ ಬಳಕೆ