ಪದ್ಯ ೪೦: ಸುಪ್ರತೀಕ ಗಜವು ಶತ್ರುಸೈನ್ಯದ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ನೀರನ್ನು ಊದಿತು?

ಕರಿ ವಿನೋದದಿ ಕುಡಿದ ಜಲವನು
ಕರಣಿಯಲಿ ತೆಗೆತೆಗೆದು ರಿಪು ಮೋ
ಹರಕೆ ಚೆಲ್ಲಿತು ಕಲ್ಪಮೇಘದ ಬಸುರ ಬಗಿದಂತೆ
ಕರತುಷಾರದಲಿವರು ಮೋರೆಯ
ತಿರುಹೆ ನನೆದವು ಬಾಹುರಕೆ ಹ
ಕ್ಕರಿಕೆ ಹಲ್ಲಣ ಜೋಡು ಸೀಸಕ ಛತ್ರ ಚಮರಿಗಳು (ದ್ರೋಣ ಪರ್ವ, ೩ ಸಂಧಿ, ೪೦ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ತಾನು ಕುಡಿದ ನೀರನ್ನು ಸುಪ್ರತೀಕವು ಸೊಂಡಿಲಿನಿಂದ ಶತ್ರುಸೈನ್ಯದ ಮೇಲೆ ಊದಿತು. ಕಲ್ಪಮೇಘದ ಬಸಿರು ಒಡೆಯಿತೋ ಎಂಬಂತೆ ವೈರಿಗಳು ನೆನೆದರು. ಮುಖತಿರುಗಿಸಿದರು, ಅವರ ಬಾಹುರಕ್ಷೆ, ಕುದುರೆಗಳ ಹಕ್ಕರಿಕೆ, ಕವಚ, ಶಿರಸ್ತ್ರಾನ, ಛತ್ರ ಚಾಮರಗಳು ನೆನೆದವು.

ಅರ್ಥ:
ಕರಿ: ಆನೆ; ವಿನೋದ: ಆನಂದ; ಕುಡಿ: ಪಾನ; ಜಲ: ನೀರು; ಕರಣಿ: ಸೊಂಡಿಲು; ತೆಗೆ: ಹೊರತರು; ರಿಪು: ವೈರಿ; ಮೋಹರ: ಯುದ್ಧ; ಚೆಲ್ಲು: ಹರಡು; ಕಲ್ಪ: ಪ್ರಳಯ; ಮೇಘ: ಮೋಡ; ಬಸುರ: ಹೊಟ್ಟೆ; ಬಗಿ: ಸೀಳು, ಕತ್ತರಿಸು; ಕರ: ಕೈ, ಹಸ್ತ; ತುಷಾರ: ಹಿಮ, ಮಂಜು; ಮೋರೆ: ಮುಖ; ತಿರುಹು: ತಿರುಗಿಸು; ನನೆ: ತೋಯು, ಒದ್ದೆಯಾಗು; ಬಾಹು: ತೋಳು, ಭುಜ; ಬಾಹುರಕೆ: ತೋಳ ರಕ್ಷೆ; ಹಕ್ಕರಿಕೆ: ದಂಶನ, ಆನೆ ಕುದುರೆಗಳ ಪಕ್ಕವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಾಧನ; ಹಲ್ಲಣ: ಪಲ್ಲಣ, ಜೀನು, ತಡಿ; ಜೋಡು: ಜೊತೆ; ಸೀಸಕ: ಟೊಪ್ಪಿಗೆ, ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣ; ಛತ್ರ: ಕೊಡೆ, ಚತ್ತರಿಗೆ; ಚಮರಿ: ಚಾಮರ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಕರಿ +ವಿನೋದದಿ +ಕುಡಿದ +ಜಲವನು
ಕರಣಿಯಲಿ +ತೆಗೆತೆಗೆದು +ರಿಪು +ಮೋ
ಹರಕೆ +ಚೆಲ್ಲಿತು +ಕಲ್ಪ+ಮೇಘದ+ ಬಸುರ+ ಬಗಿದಂತೆ
ಕರ+ತುಷಾರದಲ್+ಇವರು +ಮೋರೆಯ
ತಿರುಹೆ+ ನನೆದವು +ಬಾಹುರಕೆ+ ಹ
ಕ್ಕರಿಕೆ +ಹಲ್ಲಣ +ಜೋಡು +ಸೀಸಕ +ಛತ್ರ +ಚಮರಿಗಳು

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಕರಿ ವಿನೋದದಿ ಕುಡಿದ ಜಲವನು ಕರಣಿಯಲಿ ತೆಗೆತೆಗೆದು ರಿಪು ಮೋ
ಹರಕೆ ಚೆಲ್ಲಿತು ಕಲ್ಪಮೇಘದ ಬಸುರ ಬಗಿದಂತೆ