ಪದ್ಯ ೨೮: ಸೂರ್ಯನು ಏನು ನೋಡಲು ಉದಯಿಸಿದನು?

ಮಗನೊಡನೆ ಮೂದಲಿಸಿ ಭೀಷ್ಮನು
ಹೊಗುವ ಗಡ ಪರಸೇನೆಯನು ಕಾ
ಳೆಗವ ನೋಡುವೆನೆಂಬವೊಲು ತಲೆದೋರಿದನು ದಿನಪ
ನಗೆಯಡಗಿ ನಾಚಿದವು ಕುಮುದಾ
ಳಿಗಳು ಮುಂಗಾಣಿಕೆಯ ಹರುಷದೊ
ಳಗಿದು ವಿರಹವ ಬೀಳುಕೊಟ್ಟವು ಜಕ್ಕವಕ್ಕಿಗಳು (ಭೀಷ್ಮ ಪರ್ವ, ೧ ಸಂಧಿ, ೨೮ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ಮಗ ಕರ್ಣನೊಡನೆ ಮೂದಲೆಯ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮಾಡಿ ಈ ದಿನ ಭೀಷ್ಮನು ಪರ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗುತ್ತಾನೆ, ಈ ಯುದ್ಧವನ್ನು ನೋಡುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳುವಂತೆ ಸೂರ್ಯನು ಉದಯಿಸಿದನು. ಕನ್ನೈದಿಲೆಗಳು ನಾಚಿ ಮುಚ್ಚಿಕೊಂಡವು, ಚಕ್ರವಾಕ ಪಕ್ಷಿಗಳ ವಿರಹ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು.

ಅರ್ಥ:
ಮಗ: ಸುತ; ಮೂದಲಿಸು: ಹಂಗಿಸು; ಹೊಗು:ಪ್ರವೇಶಿಸು; ಗಡ: ಅಲ್ಲವೆ; ಪರಸೇನೆ: ಶತ್ರುಸೈನ್ಯ; ಕಾಳೆಗ: ಯುದ್ಧ; ನೋಡು: ವೀಕ್ಷಿಸು; ತಲೆದೋರು: ಕಾಣಿಸಿಕೊ; ದಿನಪ: ಸೂರ್ಯ; ನಗೆ: ಸಂತಸ; ಅಡಗು: ಕಡಿಮೆಯಾಗು; ನಾಚು: ಅವಮಾನ ಹೊಂದು; ಕುಮುದ: ನೈದಿಲೆ; ಆಳಿ: ಗುಂಪು; ಮುಂಗಾಣಿಕೆ: ಮುಂದಾಗುವುದನ್ನು ತಿಳಿಯುವಿಕೆ; ಹರುಷ: ಸಂತಸ; ಅಗಿ: ಅಲುಗಾಡು, ಆವರಿಸು; ವಿರಹ:ಅಗಲಿಕೆ, ವಿಯೋಗ; ಬೀಳುಕೊಡು: ತೆರಳು; ಜಕ್ಕವಕ್ಕಿ: ಚಕ್ರವಾಕ ಪಕ್ಷಿಗಳು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಮಗನೊಡನೆ +ಮೂದಲಿಸಿ +ಭೀಷ್ಮನು
ಹೊಗುವ +ಗಡ +ಪರಸೇನೆಯನು +ಕಾ
ಳೆಗವ+ ನೋಡುವೆನೆಂಬವೊಲು+ ತಲೆದೋರಿದನು +ದಿನಪ
ನಗೆಯಡಗಿ +ನಾಚಿದವು+ ಕುಮುದಾ
ಳಿಗಳು+ ಮುಂಗಾಣಿಕೆಯ +ಹರುಷದೊಳ್
ಅಗಿದು +ವಿರಹವ +ಬೀಳುಕೊಟ್ಟವು +ಜಕ್ಕವಕ್ಕಿಗಳು

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಸುರ್ಯೋದಯವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪರಿ – ನಗೆಯಡಗಿ ನಾಚಿದವು ಕುಮುದಾಳಿಗಳು ಮುಂಗಾಣಿಕೆಯ ಹರುಷದೊಳಗಿದು ವಿರಹವ ಬೀಳುಕೊಟ್ಟವು ಜಕ್ಕವಕ್ಕಿಗಳು