ಪದ್ಯ ೯: ಯಾವ ಬೆಳಕನ್ನು ವಿರಾಟನು ಕಂಡನು?

ಕರೆಸಿಕೊಂಡು ಪುರೋಹಿತನನು
ತ್ತರನಖಿಳ ಮಹಾಪ್ರಧಾನರ
ನರಮನೆಯ ಹೊರವಂಟು ವೋಲಗ ಶಾಲೆಗೈತರುತ
ಕರಗಿ ಸೂಸಿದ ಚಂದ್ರ ಬಿಂಬದ
ಕಿರಣ ಲಹರಿಗಳೆನಲು ವಿವಿಧಾ
ಭರಣ ಮುಕ್ತಾಪ್ರಭೆಯ ಕಂಡನು ನೃಪತಿ ದೂರದಲಿ (ವಿರಾಟ ಪರ್ವ, ೧೧ ಸಂಧಿ, ೯ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಪುರೋಹಿತರು, ಪ್ರಧಾನರು ಮತ್ತು ಉತ್ತರನನ್ನು ಕರೆಸಿಕೊಂಡು ವಿರಾಟನು ಸಭಾಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬಂದನು. ಚಂದ್ರಕಿರಣಗಳು ಕರಗಿ ಹೊರ ಹೊಮ್ಮುತ್ತಿರುವಂತೆ ಕಾಣುವ ಆಭರಣಗಳ ಮುತ್ತಿನ ಬೆಳಕನ್ನು ದೂರದಿಂದ ಕಂಡನು.

ಅರ್ಥ:
ಕರೆಸು: ಬರೆಮಾಡು; ಪುರೋಹಿತ: ವೇದೋಕ್ತ ವಿಧಿ, ಧಾರ್ಮಿಕ ವ್ರತ ಶುಭಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸುವವನು; ಅಖಿಳ: ಎಲ್ಲಾ; ಪ್ರಧಾನ: ಮಹಾಮಾತ್ರ, ಪ್ರಮುಖ; ಅರಮನೆ: ರಾಜರ ಆಲಯ; ಹೊರವಂಟು: ತೆರಳು; ಓಲಗ: ದರ್ಬಾರು; ಐತುರು: ಬಂದು ಸೇರು; ಕರಗು: ಕನಿಕರ ಪಡು, ನೀರಾಗಿಸು; ಸೂಸು: ಎರಚು, ಚಲ್ಲು; ಚಂದ್ರ: ಶಶಿ; ಬಿಂಬ: ಸೂರ್ಯ ಯಾ ಚಂದ್ರನ ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ಪ್ರಭಾವ ವಲಯ; ಕಿರಣ: ರಶ್ಮಿ; ಲಹರಿ: ರಭಸ, ಆವೇಗ; ವಿವಿಧ: ಹಲವಾರು; ಆಭರಣ: ಒಡವೆ; ಮುಕ್ತಾಪ್ರಭೆ: ಮುತ್ತಿನ ಬೆಳಕು; ಕಂಡು: ನೋಡು; ನೃಪತಿ: ರಾಜ; ದೂರ: ಅಂತರ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಕರೆಸಿಕೊಂಡು +ಪುರೋಹಿತನನ್
ಉತ್ತರನ್+ಅಖಿಳ+ ಮಹಾ+ಪ್ರಧಾನರನ್
ಅರಮನೆಯ +ಹೊರವಂಟು +ಓಲಗ+ ಶಾಲೆಗ್+ಐತರುತ
ಕರಗಿ +ಸೂಸಿದ+ ಚಂದ್ರ +ಬಿಂಬದ
ಕಿರಣ+ ಲಹರಿಗಳೆನಲು +ವಿವಿಧಾ
ಭರಣ+ ಮುಕ್ತಾಪ್ರಭೆಯ+ ಕಂಡನು+ ನೃಪತಿ+ ದೂರದಲಿ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ಕರಗಿ ಸೂಸಿದ ಚಂದ್ರ ಬಿಂಬದ ಕಿರಣ ಲಹರಿಗಳೆನಲು ವಿವಿಧಾ
ಭರಣ ಮುಕ್ತಾಪ್ರಭೆಯ ಕಂಡನು