ಪದ್ಯ ೩೬: ಉತ್ತರನಿಗೆ ಆಯುಧಗಳು ಹೇಗೆ ಕಂಡವು?

ಕಾಲ ಭುಜಗನ ನಾಲಗೆಯೊ ಶರ
ಜಾಲವೋ ಕಲ್ಪಾಂತ ವಹ್ನಿ
ಜ್ವಾಲೆಯೋ ಕೈದುಗಳೊ ಕಾಲಾಂತಕನ ದಾಡೆಗಳೊ
ತೋಳು ಧರಿಸುವುವೆಂತು ನೋಡಿದ
ಡಾಲಿಯುರೆ ಬೆಂದವು ಬೃಹನ್ನಳೆ
ಕಾಳು ಮಾಡಿದೆ ಕೊಂದೆಯೆಂದೋರಂತೆ ಹಲುಬಿದನು (ವಿರಾಟ ಪರ್ವ, ೭ ಸಂಧಿ, ೩೬ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಉತ್ತರನು ಆಯುಧಗಳನ್ನು ನೋಡಿ, ಇವೇನು ಬಾಣಗಳೋ ಅಥವ ಪ್ರಳಯ ಕಾಲದ ಸರ್ಪದ ನಾಲಿಗೆಗಳೋ? ಪ್ರಳಯಾಗ್ನಿಯ ಜ್ವಾಲೆಗಳೋ ಪ್ರಳಯ ಕಾಲನ ಕೋರೆಯಹಲ್ಲುಗಳೋ ಇವನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಕಣ್ಣು ಗುಡ್ಡೆಗಳು ಸುಟ್ತು ಹೋದೀತು, ಎಂದ ಮೇಲೆ ಇವನ್ನು ತೋಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿಯುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ, ಬೃಹನ್ನಳೆ, ನೀನು ಕೆಲಸ ಕೆಡಿಸಿ ನನ್ನನ್ನು ಕೊಂದೆ ಎಂದು ಉತ್ತರನು ಹಲುಬಿದನು.

ಅರ್ಥ:
ಕಾಲ: ಸಮಯ; ಭುಜಗ: ಹಾವು; ನಾಲಗೆ: ಜಿಹ್ವೆ; ಶರ: ಬಾಣ; ಜಾಲ: ಬಲೆ, ಸಮೂಹ; ಕಲ್ಪಾಂತ: ಯುಗಾಂತ್ಯ; ವಹ್ನಿ: ಬೆಂಕಿ; ಜ್ವಾಲೆ:ಬೆಂಕಿಯ ನಾಲಗೆ; ಕೈದು: ಆಯುಧ; ಕಾಲಾಂತಕ: ಯುಗಾಂತಕ; ದಾಡೆ: ಹಲ್ಲು; ತೋಳು: ಬಾಹು; ಧರಿಸು: ಹಿಡಿ; ಆಲಿ: ಕಣ್ಣು; ಉರೆ: ಅಧಿಕವಾಗಿ; ಬೆಂದು: ಸುಡು; ಕಾಳು: ಕೆಟ್ಟದ್ದು, ಕೇಡು; ಕೊಂದು: ಸಾಯಿಸು; ಹಲುಬು: ದುಃಖಪಡು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಕಾಲ +ಭುಜಗನ +ನಾಲಗೆಯೊ +ಶರ
ಜಾಲವೋ +ಕಲ್ಪಾಂತ +ವಹ್ನಿ
ಜ್ವಾಲೆಯೋ +ಕೈದುಗಳೊ +ಕಾಲಾಂತಕನ +ದಾಡೆಗಳೊ
ತೋಳು +ಧರಿಸುವುವೆಂತು+ ನೋಡಿದಡ್
ಆಲಿಯುರೆ+ ಬೆಂದವು+ ಬೃಹನ್ನಳೆ
ಕಾಳು ಮಾಡಿದೆ ಕೊಂದೆಯೆಂದೋರಂತೆ ಹಲುಬಿದನು

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನಗಳ ಪ್ರಯೋಗ – ಕಾಲ ಭುಜಗನ ನಾಲಗೆಯೊ ಶರಜಾಲವೋ ಕಲ್ಪಾಂತ ವಹ್ನಿ
ಜ್ವಾಲೆಯೋ ಕೈದುಗಳೊ ಕಾಲಾಂತಕನ ದಾಡೆಗಳೊ