ಪದ್ಯ ೫: ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಈಗ ಯಾವ ಸ್ಥಿತಿಯಿದೆ?

ಕಳವಳದ ನೆಲೆ ಭಯದ ಜನ್ಮ
ಸ್ಥಳ ವಿಷಾದದ ಪೇಟೆ ಖಾತಿಯ
ನಿಳಯ ಖೋಡಿಯಕಟಕ ಭಂಗದ ಸಂಭವ ಸ್ಥಾನ
ಅಳುಕಿನಂಗಡಿ ಹಳುವಿನಾಡುಂ
ಬೊಲ ನಿರೋಧದ ಶಾಲೆ ದುಗುಡದ
ಕಳನೆನಿಸಿತೀ ನಗರಿಯೀಗಳು ಪಾರ್ಥ ಕೇಳೆಂದ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೩ ಸಂಧಿ, ೫ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಈಗಲಾದರೋ ಈ ನಗರವು ಕಳವಳದ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ, ಭಯವು ಹುಟ್ಟುವ ಜಾಗವಾಗಿದೆ, ವಿಷಾದದ ಪೇಟೆಯಾಗಿದೆ, ಕೋಪದ ಮನೆಯಾಗಿದೆ, ಕೇಡಿನ ಪಾಳೆಯವಾಗಿದೆ, ಸೋಲಿನ ಜನ್ಮಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ, ಅಳುಕು ಬೇರು ಬಿಟ್ಟಿದೆ, ಸ್ಥಾನನಾಶವು ಇಲ್ಲಿ ವಿಹಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ, ನಿರೋಧವನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಕಲಿಯಬೇಕು ಎಂಬ ಹಾಗಾಗಿದೆ, ದುಃಖವು ಆಡುವ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.

ಅರ್ಥ:
ಕಳವಳ: ತಳಮಳ, ಗೊಂದಲ; ನೆಲೆ: ಸ್ಥಾನ; ಭಯ: ಅಂಜಿಕೆ; ಜನ್ಮಸ್ಥಳ: ಹುಟ್ಟುದಿ ಜಾಗ; ವಿಷಾದ: ನಿರುತ್ಸಾಹ; ಪೇಟೆ: ಆಗರ, ಪಟ್ಟಣ; ನಿಳಯ: ಮನೆ; ಖೋಡಿ: ದುರುಳತನ, ನೀಚತನ; ಅಕಟಕ: ಅಯ್ಯೋ; ಭಂಗ: ಮೋಸ; ಸಂಭವ: ಹುಟ್ಟು, ಉತ್ಪತ್ತಿ; ಸ್ಥಾನ: ಜಾಗ; ಅಳುಕು: ಹೆದರು; ಅಂಗಡಿ: ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳ; ಹಳುವು: ಕಾಡು; ಆಡುಂಬೋಲ: ವಿಹರಿಸುವ ಸ್ಥಳ, ಸುತ್ತಾಡುವ ಜಾಗ; ನಿರೋಧ: ಪ್ರತಿಬಂಧ; ಶಾಲೆ: ಆಲಯ; ದುಗುಡ: ದುಃಖ; ಕಳ: ರಣರಂಗ; ನಗರ: ಊರು; ಕೇಳು: ಆಲಿಸು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಕಳವಳದ +ನೆಲೆ +ಭಯದ +ಜನ್ಮ
ಸ್ಥಳ +ವಿಷಾದದ +ಪೇಟೆ +ಖಾತಿಯ
ನಿಳಯ+ ಖೋಡಿ+ಅಕಟಕ +ಭಂಗದ +ಸಂಭವ +ಸ್ಥಾನ
ಅಳುಕಿನ್+ಅಂಗಡಿ+ ಹಳುವಿನ್+ಆಡುಂ
ಬೊಲ +ನಿರೋಧದ +ಶಾಲೆ +ದುಗುಡದ
ಕಳನ್+ಎನಿಸಿತೀ +ನಗರಿ+ಈಗಳು+ ಪಾರ್ಥ +ಕೇಳೆಂದ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಕಳವಳ, ಅಕಟಕ, ವಿಷಾದ, ಖೋಡಿ, ಆಡುಂಬೋಲ – ಗೊಂದಲವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಪದಗಳು