ಪದ್ಯ ೨೧: ಆಗಸದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಧ್ವಜಗಳು ತೋರಿದವು?

ಮರುದಿವಸವಲ್ಲಿಂದ ಬೆಟ್ಟದ
ಹೊರಗೆ ನಡೆತರಲಭ್ರದಲಿ ಗುಡಿ
ಯಿರಿದು ಮೆರೆದುದು ಮೇಘಮಿಂಚಿದುದಖಿಳದೆಸೆದೆಸೆಗೆ
ಬರಸಿಡಿಲ ಬೊಬ್ಬೆಯಲಿ ಪರ್ವತ
ಬಿರಿಯೆ ಬಲುಗತ್ತಲೆಯ ಬಿಂಕಕೆ
ನರರ ಕಣ್ಮನ ಹೂಳೆ ತೂಳಿತು ಮಳೆ ಮಹೀತಳವ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೧೦ ಸಂಧಿ, ೨೧ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಮರುದಿನ ಧರ್ಮಜನ ಸಂಗಡದಲ್ಲಿದ್ದವರೆಲ್ಲರೂ ಆ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬರುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಆಗಸದಲ್ಲಿ ಮೇಘಗಳ ಧ್ವಜ ಹಾರಿಗು, ದಿಕ್ಕು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲೂ ಮಿಂಚು ಕಾಣಿಸಿತು. ಸಿಡಿಲಬೊಬ್ಬೆಗೆ ಪರ್ವತ ಶಿಖರಗಳು ಬಿರಿದವು. ಸುತ್ತಲೂ ಕತ್ತಲು ಕವಿಯಿತು. ಮಳೆಯು ಭೂಮಿಯನ್ನಪ್ಪಳಿಸಿತು.

ಅರ್ಥ:
ಮರುದಿವಸ: ನಾಳೆ, ಮುಂದಿನ ದಿನ; ಬೆಟ್ಟ: ಗಿರಿ; ಹೊರಗೆ: ಆಚೆ; ನಡೆ: ಚಲಿಸು; ಅಭ್ರ: ಆಗಸ; ಗುಡಿ: ಧ್ವಜ, ಬಾವುಟ; ಇರಿ: ತಿವಿ, ಚುಚ್ಚು; ಮೆರೆ: ಹೊಳೆ, ಪ್ರಕಾಶಿಸು; ಮೇಘ: ಮೋಡ; ಮಿಂಚು: ಹೊಳಪು, ಕಾಂತಿ; ಅಖಿಳ: ಎಲ್ಲಾ; ದೆಸೆ: ದಿಕ್ಕು; ಬರಸಿಡಿಲು: ಅಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೀಳುವ ಸಿಡಿಲು; ಬೊಬ್ಬೆ: ಆರ್ಭಟ; ಪರ್ವತ: ಗಿರಿ; ಬಿರಿ: ಸೀಳು; ಕತ್ತಲೆ: ಅಂಧಕಾರ; ಬಿಂಕ: ಗರ್ವ, ಜಂಬ; ನರ: ಮನುಷ್ಯ; ಕಣ್ಮನ: ನಯನ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು; ಹೊಳೆ: ಪ್ರಕಾಶಿಸು; ತೂಳು: ಹರಡು; ಮಳೆ: ವರ್ಷ; ಮಹೀತಳ; ಭೂಮಿ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಮರುದಿವಸವ್+ಅಲ್ಲಿಂದ +ಬೆಟ್ಟದ
ಹೊರಗೆ +ನಡೆತರಲ್+ಅಭ್ರದಲಿ +ಗುಡಿ
ಯಿರಿದು +ಮೆರೆದುದು +ಮೇಘ+ಮಿಂಚಿದುದ್+ಅಖಿಳ+ದೆಸೆದೆಸೆಗೆ
ಬರಸಿಡಿಲ+ ಬೊಬ್ಬೆಯಲಿ +ಪರ್ವತ
ಬಿರಿಯೆ +ಬಲು+ಕತ್ತಲೆಯ +ಬಿಂಕಕೆ
ನರರ+ ಕಣ್ಮನ +ಹೂಳೆ +ತೂಳಿತು+ ಮಳೆ +ಮಹೀತಳವ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಆಗಸದ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಹೇಳುವ ಪರಿ – ಅಭ್ರದಲಿ ಗುಡಿಯಿರಿದು ಮೆರೆದುದು ಮೇಘಮಿಂಚಿದುದಖಿಳದೆಸೆದೆಸೆಗೆ ಬರಸಿಡಿಲ ಬೊಬ್ಬೆಯಲಿ ಪರ್ವತ ಬಿರಿಯೆ