ಪದ್ಯ ೩೬: ಊರ್ವಶಿಯು ತನ್ನ ಕೋಪವನ್ನು ಹೇಗೆ ತೋರ್ಪಡಿಸಿದಳು?

ರೋಷವೀರೆಲೆಯಾಯ್ತು ಲಜ್ಜೆಯ
ಮೀಸಲಳಿದುದು ಬಲುವಿಧದ ಬಹು
ವಾಸಿಗಳು ಪಲ್ಲವಿಸಿದವು ಕೆಲ್ಲವಿಸಿತನುತಾಪ
ಆಶೆ ಪೈಸರವೋಯ್ತು ಕಡು ಝಳ
ಸೂಸಿದುದು ಸುಯ್ಲಿನಲಿ ಕಂಗಳು
ಕೇಸುರಿಯ ಮುಕ್ಕುಳಿಸಿದವು ಹೆಕ್ಕಳಿಸಿ ಕಾಮಿನಿಯ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೯ ಸಂಧಿ, ೩೬ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಊರ್ವಶಿಯ ಕೋಪವು ಇಮ್ಮಡಿಸಿತು, ಲಜ್ಜೆಯನ್ನು ತೊರೆದಳು, ಹಲವು ರೀತಿಯ ಛಲಗಳು ಆಕೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವು, ದುಃಖವು ಕೆರಳಿತು, ಆಶೆ ಜಾರಿ ಹೋಯಿತು, ಉಸಿರು ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಅದರ ತಾಪವೇರಿತು, ಕಣ್ಣು ಕೆಂಪಾದವು, ರೋಷವು ಅಧಿಕವಾಯಿತು.

ಅರ್ಥ:
ರೋಷ: ಕೋಪ; ಈರೆಲೆ: ಎರಡು ಎಲೆ, ಇಮ್ಮಡಿಸು; ಲಜ್ಜೆ: ನಾಚಿಕೆ; ಮೀಸಲು: ಪ್ರತ್ಯೇಕ, ತೆಗೆದಿರಿಸು; ಅಳಿ: ನಾಶವಾಗು; ಬಲು: ಹಲವಾರು; ವಿಧ: ರೀತಿ; ಬಹು: ಬಹಳ; ವಾಸಿ: ಛಲ, ಹಠ; ಪಲ್ಲವಿಸು: ಚಿಗುರು; ಕೆಲ್ಲವಿಸು: ಉದ್ರೇಕಗೊಳ್ಳು, ಕೆರಳು; ಅನುತಾಪ: ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪ, ದುಃಖ; ಆಶೆ: ಇಚ್ಛೆ, ಹಂಬಲ; ಪೈಸರ: ಜಾರುವುದು; ಕಡು: ಬಹಳ; ಝಳ:ಶಾಖ, ಉಷ್ಣತೆ; ಸೂಸು: ಹೊರಹೊಮ್ಮು; ಸುಯ್ಲು: ನಿಟ್ಟುಸಿರು; ಕಂಗಳು: ಕಣ್ಣು, ನಯನ; ಕೇಸುರಿ: ಕೆಂಪು; ಮುಕ್ಕುಳಿಸು: ಹೊರಹಾಕು; ಹೆಕ್ಕಳ: ಹೆಚ್ಚಳ, ಅತಿಶಯ; ಕಾಮಿನಿ: ಹೆಣ್ಣು;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ರೋಷವ್+ಈರೆಲೆಯಾಯ್ತು +ಲಜ್ಜೆಯ
ಮೀಸಲ್+ಅಳಿದುದು +ಬಲುವಿಧದ+ ಬಹು
ವಾಸಿಗಳು +ಪಲ್ಲವಿಸಿದವು +ಕೆಲ್ಲವಿಸಿತ್+ಅನುತಾಪ
ಆಶೆ +ಪೈಸರವೋಯ್ತು +ಕಡು +ಝಳ
ಸೂಸಿದುದು +ಸುಯ್ಲಿನಲಿ +ಕಂಗಳು
ಕೇಸುರಿಯ +ಮುಕ್ಕುಳಿಸಿದವು+ ಹೆಕ್ಕಳಿಸಿ+ ಕಾಮಿನಿಯ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ರೋಷವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಪರಿ – ಸುಯ್ಲಿನಲಿ ಕಂಗಳು ಕೇಸುರಿಯ ಮುಕ್ಕುಳಿಸಿದವು ಹೆಕ್ಕಳಿಸಿ ಕಾಮಿನಿಯ
(೨) ರೋಷವು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳುವ ಪರಿ – ರೋಷವೀರೆಲೆಯಾಯ್ತು