ಪದ್ಯ ೬೩: ಸೂರ್ಯನ ದಾರಿ ಯಾವುದು?

ಹರಿವ ಗಾಲಿಯ ನಾಭಿ ಮೂಲ
ಕ್ಕುರುವ ಚಾತುರ್ಮಾಸಗಳು ಘನ
ತರದ ಷಡುರುತುವಯನ ಚಕ್ರವು ಚಾರುಚತುರಯುಗ
ತರವಿಡಿದ ಸಂವತ್ಸರವು ಘನ
ತರದ ಪರಿವತ್ಸರ ವಿಡಾವ
ತ್ಸರವು ವಿದ್ವತ್ಸರವು ವತ್ಸರವೆಂದು ಮೊಳೆಯಾಯ್ತು (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೮ ಸಂಧಿ, ೬೩ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಸೂರ್ಯನ ರಥದ ಚಕ್ರವೆಂದರೆ ನಾಲ್ಕು ಯುಗಗಳು. ಅದರ ಗುಂಬವು ಚಾತುರ್ಮಾಸಗಳು, ಆರು ಋತುಗಳೇ ಅದರ ದರಿ, ಸಂವತ್ಸರ, ಪರಿವತ್ಸರ, ಇಡಾವತ್ಸರ, ವಿದ್ವತ್ಸರ, ವತ್ಸರಗಳೆಂಬುವು ಮೊಳೆಗಳು.

ಅರ್ಥ:
ಹರಿ: ಚಲಿಸು; ಗಾಲಿ: ಚಕ್ರ; ನಾಭಿ: ಹೊಕ್ಕಳು; ಮೂಲ: ಬುಡ; ಉರುವ: ಶ್ರೇಷ್ಠ; ಮಾಸ: ತಿಂಗಳು; ಘನ: ಗಟ್ಟಿ, ಭಾರ ಷಡುರುತು: ೬ ಋತುಗಳು; ಚಕ್ರ: ಗಾಲಿ; ಚಾರು: ಸುಂದರ; ಚತುರ: ನಾಲ್ಕು; ಯುಗ: ದೀರ್ಘವಾದ ಕಾಲಾವಧಿ; ತರ: ಸಾಲು; ಸಂವತ್ಸರ: ವರ್ಷ; ಮೊಳೆ: ಕುಡಿ, ಮೊಳಕೆ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಹರಿವ +ಗಾಲಿಯ +ನಾಭಿ +ಮೂಲ
ಕ್ಕುರುವ +ಚಾತುರ್ಮಾಸಗಳು +ಘನ
ತರದ +ಷಡುರುತುವಯನ +ಚಕ್ರವು +ಚಾರು+ಚತುರಯುಗ
ತರವಿಡಿದ +ಸಂವತ್ಸರವು +ಘನ
ತರದ+ ಪರಿವತ್ಸರ +ವಿಡಾವ
ತ್ಸರವು +ವಿದ್ವತ್ಸರವು +ವತ್ಸರವೆಂದು +ಮೊಳೆಯಾಯ್ತು

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಸಂವತ್ಸರ, ಪರಿವತ್ಸರ, ವತ್ಸರ – ಸಮನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳು