ದೇವ ದೇವ ಕೃಪಾಂಬುನಿಧಿ ಭ
ಕ್ತಾವಲಂಬನ ಭಕ್ತದೇಹಿಕ
ಸೇವಕ ಪ್ರಿಯ ಭೂತಭಾವನ ಭಾವನಾತೀತ
ದೇವವಂದಿತ ಕಾಲ ರೂಪಮ
ಹಾವಿಭವ ಭವರಹಿತ ಪಾವನ
ಪಾವಕಾಂಬಕ ಶ್ರುತಿ ಕುಟುಂಬಿಕ ಕರುಣಿಸುವುದೆಂದ (ಅರಣ್ಯ ಪರ್ವ, ೭ ಸಂಧಿ, ೮೨ ಪದ್ಯ)
ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ದೇವ ದೇವನೇ, ಕೃಪಾ ಸಾಗರನೇ, ಭಕ್ತರಿಗೆ ಅಶ್ರಯವನ್ನು ನೀಡುವವನೇ, ಭಕ್ತರೇ ದೇಹವಾಗಿರುವವನೇ, ಸೇವಕರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿ ಪಾತ್ರನೇ, ಜೀವಭಾವದಿಮ್ದ ಇದ್ದರೂ ಭಾವನೆಯ ಆಚೆಗಿರುವವನೇ, ದೇವತೆಗಳ ನಮಸ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುವವನೇ, ಕಾಲದ ರೂಪವಾಗಿರುವವನೇ, ಮಹಾವೈಭವಶಾಲಿಯೇ, ಸಂಸಾರ ದುರನೇ, ಪವಿತ್ರನೇ, ಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿನೇತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿದವನೇ, ಶ್ರುತಿಗಳನ್ನೇ ಕುಟುಂಬವಾಗಿ ಉಳ್ಳವನೇ, ಕರುಣಿಸು, ಎಂದು ಅರ್ಜುನನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದನು.
ಅರ್ಥ:
ದೇವ: ಭಗವಂತ; ಕೃಪೆ: ದಯೆ, ಕರುಣೆ; ಅಂಬುನಿಧಿ: ಸಾಗರ; ಅಂಬು: ನೀರು; ಭಕ್ತ: ಆರಾಧಕ; ಅವಲಂಬನ: ಹೊಂದಿಕೆ, ಆಶ್ರಯ; ದೇಹಿಕ: ಬೇಡುವವ; ಸೇವಕ: ದಾಸ, ಆಳು; ಪ್ರಿಯ: ಪ್ರೀತಿ, ವಾತ್ಸಲ್ಯ; ಭಾವನ: ಮನಸ್ಸಿನ ಭಾವನೆ; ಭೂತ: ಚರಾಚರಾತ್ಮಕ ಜೀವರಾಶಿ; ವಂದಿತ: ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ; ಕಾಲ: ಸಮಯ; ರೂಪ: ಆಕಾರ; ಭವ: ಇರುವಿಕೆ, ಅಸ್ತಿತ್ವ; ಪಾವನ: ಶುದ್ಧವಾದುದು; ಪಾವಕ: ಅಗ್ನಿ, ಬೆಂಕಿ; ಅಂಬಕ: ಕಣ್ಣು; ಶ್ರುತಿ: ವೇದ; ಕುಟುಂಬ: ಸಂಸಾರ; ಕರುಣೆ: ದಯೆ;
ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ದೇವ ದೇವ +ಕೃಪಾಂಬುನಿಧಿ+ ಭ
ಕ್ತಾವಲಂಬನ +ಭಕ್ತದೇಹಿಕ+
ಸೇವಕ ಪ್ರಿಯ +ಭೂತಭಾವನ+ ಭಾವನಾತೀತ
ದೇವವಂದಿತ +ಕಾಲ ರೂಪ+ಮ
ಹಾವಿಭವ +ಭವರಹಿತ +ಪಾವನ
ಪಾವಕ+ಅಂಬಕ +ಶ್ರುತಿ +ಕುಟುಂಬಿಕ+ ಕರುಣಿಸುವುದೆಂದ
ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಜೋಡಿ ಪದಗಳು – ಭಕ್ತಾವಲಂಬನ ಭಕ್ತದೇಹಿಕ; ಭೂತಭಾವನ, ಭಾವನಾತೀತ; ಮಹಾವಿಭವ ಭವರಹಿತ; ಪಾವನ ಪಾವಕಾಂಬಕ; ದೇವ ದೇವ
(೨) ಭಕ್ತದೇಹಿಕ, ಕುಟುಂಬಿಕ, ಪಾವಕಾಂಬಕ, ಸೇವಕ
ಕುಮಾರವ್ಯಾಸಭಾರತ 