ಪದ್ಯ ೪೨: ಯಾವ ಬಗೆಯ ಅಪಶಕುನಗಳ ಕಾಣಿಸಿತು?

ಬಾರಿಸಿತು ದೆಸೆದೆಸೆಗಳಲಿ ಹಾ
ಹಾರವಾವಿರ್ಭಾವ ತೊಳಗಿರೆ
ತಾರಕೆಗಳಿನ ಬಿಂಬವನು ಝೋಂಪಿಸಿದನಾ ರಾಹು
ತೋರಣದಲುರಿ ತಳಿತು ರಾಜ
ದ್ವಾರ ಹೊಗೆದುದು ದೆಸೆಗಳಂಬರ
ಧಾರುಣಿಯೊಳುತ್ಪಾತ ಬಿಗಿದುದು ಮೊಗೆದುದದ್ಭುತವ (ಸಭಾ ಪರ್ವ, ೧೬ ಸಂಧಿ, ೪೨ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಹಾಹಾಕಾರ, ದುಃಖದ ಮೊರೆ ಎಲ್ಲಾ ದೆಸೆಗಳಿಂದಲೂ ಮೊಳಗಿತು. ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಹಗಲಿನಲ್ಲೇ ಕಾಣಿಸಿದವು. ರಾಹುವು ಸೂರ್ಯನ ಬಿಂಬವನ್ನು ನುಂಗಿದನು. ಕೌರವನ ಅರಮನೆಯ ಮಹಾದ್ವಾರಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದ ತೋರಣಗಳಿಗೆ ಉರಿಹತ್ತಿ ಮಹಾದ್ವಾರದೆಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಹೊಗೆ ಮುಸುಕಿತು. ಭೂಮಿ, ಆಕಾಶ ಎಲ್ಲಾ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಉತ್ಪಾತಗಳು ಉಂಟಾಗಿ ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿತು.

ಅರ್ಥ:
ಬಾರಿಸು: ಹೊಡೆ; ದೆಸೆ: ದಿಕ್ಕು; ಹಾಹಾ: ದುಃಖದ ಕೂಗು; ರವ: ಶಬ್ದ; ಆವಿರ್ಭಾವ: ಹುಟ್ಟು, ಕಾಣಿಸಿಕೊ; ತೊಳಗು: ಕಾಂತಿ, ಪ್ರಕಾಶ; ತಾರಕೆ: ನಕ್ಷತ್ರ; ಬಿಂಬ: ಪ್ರಭಾವ ವಲಯ; ಝೋಂಪಿಸು: ಭಯಗೊಳ್ಳು, ಬೆಚ್ಚಿಬೀಳು; ತೋರಣ: ಬಾಗಿಲು, ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುವ ತಳಿರು; ಉರಿ: ಬೆಂಕಿ; ತಳಿತು: ಹುಟ್ಟು, ಚಿಗುರು; ದ್ವಾರ: ಬಾಗಿಲು; ಹೊಗೆ: ಧೂಮ; ಅಂಬರ: ಆಗಸ; ಧಾರುಣಿ: ಭೂಮಿ; ಉತ್ಪಾತ: ಅಪಶಕುನ; ಬಿಗಿ: ಕಟ್ಟು, ಬಂಧಿಸು; ಮೊಗೆ: ಸೆರೆಹಿಡಿ, ಬಂಧಿಸು; ಅದ್ಭುತ: ಆಶ್ಚರ್ಯ; ಇನ: ಸೂರ್ಯ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಬಾರಿಸಿತು +ದೆಸೆದೆಸೆಗಳಲಿ+ ಹಾಹಾ
ರವ+ಆವಿರ್ಭಾವ +ತೊಳಗಿರೆ
ತಾರಕೆಗಳ್+ಇನ +ಬಿಂಬವನು +ಝೋಂಪಿಸಿದನ್+ಆ+ ರಾಹು
ತೋರಣದಲ್+ಉರಿ+ ತಳಿತು+ ರಾಜ
ದ್ವಾರ +ಹೊಗೆದುದು +ದೆಸೆಗಳ್+ಅಂಬರ
ಧಾರುಣಿಯೊಳ್+ಉತ್ಪಾತ +ಬಿಗಿದುದು +ಮೊಗೆದುದ್+ಅದ್ಭುತವ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಗ್ರಹಣವಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳಲು – ಇನ ಬಿಂಬವನು ಝೋಂಪಿಸಿದನಾ ರಾಹು
(೨) ಅಪಶಕುನಗಳು – ತೋರಣದಲುರಿ ತಳಿತು ರಾಜದ್ವಾರ ಹೊಗೆದುದು