ಪದ್ಯ ೩೬: ದೇವತೆಗಳು ಹೇಗೆ ಕಂಡರು?

ಅಡಿಗಡಿಗೆ ಚಮ್ಮಟಿಗೆಯಳ್ಳೆಯ
ತುಡುಕೆ ಕುಣಿದವು ವೇದಹಯ ಬಲ
ನೆಡ ಪುರಃಪಶ್ಚಿಮದಲೆರಗುವ ಮಂತ್ರ ಕೋಟಿಗಳ
ನುಡಿಯಲರಿದಾಕಾಶ ಸರಸಿಯೊ
ಳಿಡಿದ ತಾವರೆಮುಗುಳುಗಳೊ ಸುರ
ಪಡೆಯೊಳೊತ್ತಿದ ಮುಗಿದ ಕೈಗಳೊ ಚಿತ್ರವಾಯ್ತೆಂದ (ಕರ್ಣ ಪರ್ವ, ೭ ಸಂಧಿ, ೩೬ ಪದ್ಯ)

ತಾತ್ಪರ್ಯ:
ಬ್ರಹ್ಮನು ಚಾವಟಿಯಿಂದ ಕುದುರೆಗಳ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಭಾಗವನ್ನು ತಿವಿಯಲು, ವೇದಹಯಗಳು ಕುಣಿದವು, ಬಲ ಎಡ, ಪೂರ್ವ, ಪಶ್ಚಿಮ (ಎಲ್ಲಾ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಂದಲೂ) ಬಂದ ಅಗಣಿತ ಮಂತ್ರಗಳ ಶಬ್ದವನ್ನು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ದೇವತೆಗಳೆಲ್ಲಾ ತೋಳುಗಳನೆತ್ತಿ ಮುಗಿದ ಕೈಗಳು ಆಕಾಶ ಸರೋವರದ ಕಮಲಗಳಂತೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.

ಅರ್ಥ:
ಅಡಿಗಡಿಗೆ: ಹೆಜ್ಜೆಹೆಜ್ಜೆಗೆ; ಚಮ್ಮಟಿಗೆ: ಚಾವಟಿ;ಅಳ್ಳೆ: ಹೊಟ್ಟೆಯ ಒಂದು ಪಕ್ಕ; ತುಡುಕು: ಮುಟ್ಟು, ತಾಗು; ಕುಣಿ: ಎಗರು; ವೇದಹಯ: ವೇದಕುದುರೆ; ಬಲ: ಬಲಭಾಗ, ದಕ್ಷಿಣ; ಎಡ: ವಾಮಭಾಗ; ಪುರಃ: ಪೂರ್ವ; ಪಶ್ಚಿಮ: ಪಡುವಣ; ಎರಗು: ಹೊರಹೊಮ್ಮು; ಮಂತ್ರ: ಛಂದೋ ಬದ್ಧವೂ ಪವಿತ್ರವೂ ಆದ ದೇವತಾಸ್ತುತಿ; ಕೋಟಿ: ಅಗಣಿತ; ನುಡಿ: ಮಾತು; ಅರಿ: ತಿಳಿ; ಆಕಾಶ: ಗಗನ; ಸರಸಿ: ಸರೋವರ; ತಾವರೆ: ಕಮಲ; ಮುಗುಳು: ಮೊಗ್ಗು; ಸುರಪಡೆ: ದೇವತೆಗಳ ಸೈನ್ಯ; ಒತ್ತು: ಹತ್ತಿರ; ಮುಗಿದ: ಎರಗಿದ; ಕೈ: ಕರ, ಹಸ್ತ; ಚಿತ್ರ: ಆಕೃತಿ;

ಪದವಿಂಗಡಣೆ:
ಅಡಿಗಡಿಗೆ +ಚಮ್ಮಟಿಗೆ+ಯಳ್ಳೆಯ
ತುಡುಕೆ +ಕುಣಿದವು +ವೇದಹಯ +ಬಲನ್
ಎಡ+ ಪುರಃ+ಪಶ್ಚಿಮದಲ್+ಎರಗುವ +ಮಂತ್ರ +ಕೋಟಿಗಳ
ನುಡಿಯಲರಿದ್+ಆಕಾಶ +ಸರಸಿಯೊಳ್
ಇಡಿದ +ತಾವರೆ+ಮುಗುಳುಗಳೊ +ಸುರ
ಪಡೆಯೊಳ್+ಒತ್ತಿದ +ಮುಗಿದ +ಕೈಗಳೊ+ ಚಿತ್ರವಾಯ್ತೆಂದ

ಅಚ್ಚರಿ:
(೧) ಉಪಮಾನದ ಪ್ರಯೋಗ – ನುಡಿಯಲರಿದಾಕಾಶ ಸರಸಿಯೊಳಿಡಿದ ತಾವರೆಮುಗುಳುಗಳೊ ಸುರಪಡೆಯೊಳೊತ್ತಿದ ಮುಗಿದ ಕೈಗಳೊ ಚಿತ್ರವಾಯ್ತೆಂದ